____________ ____________ ταξιδεύοντας: 109 ~ Ζεράρ ντε Νερβάλ: Στην Σύρο

ταξιδεύοντας

Παρασκευή 27 Μαΐου 2011

109 ~ Ζεράρ ντε Νερβάλ: Στην Σύρο



Gérard de Nerval (1808-1855)
"δεν θεωρώ τον εαυτό μου δεινό ελληνιστή"


Καθώς κατέβαινα από την παλιά Σύρα προς την νέα πόλη η οποία έχει χτιστεί στην παραλία, πάνω στα ερείπια της αρχαίας Ερμούπολης, θέλησα να ξεκουραστώ στη σκιά ενός από αυτούς τους μύλους που το ισόγειό τους είναι συνήθως καπηλειό. Μπροστά στην πόρτα υπάρχουν τραπέζια και σου σερβίρουν, μέσα σε μποτίλιες ντυμένες με ψάθα, ένα μέτριο κοκκινέλι που μυρίζει κατράμι και πετσί μια γριά πλησιάζει στο τραπέζι που κάθομαι και μου λέει: Κοκονίτζα! καλί!*... Είναι γνωστό ότι τα νέα ελληνικά είναι πολύ πιο κοντά στ' αρχαία από ό,τι νομίζουμε. Αυτό το διαπιστώνουμε και από τις εφημερίδες που, αν και οι περισσότερες είναι γραμμένες στ' αρχαία, τις καταλαβαίνουν όλοι... Δεν θεωρώ τον εαυτό μου δεινό ελληνιστή, κατάλαβα όμως καλά από τη δεύτερη λέξη ότι επρόκειτο για κάτι ωραίο. Όσο για το ουσιαστικό κοκονίτζα, άδικα αναζήτησα τη ρίζα του στη μνήμη μου, δεν είχε συγκρατήσει άλλο από μερικά κλασικά δεκάστιχα του Λανσελό.

Στο κάτω κάτω, αναλογίστηκα, αυτή η γυναίκα βλέπει ότι είμαι ξένος και θέλει να μου δείξει κανένα ερείπιο ή κανένα άλλο αξιοθέατο. Ίσως πάλι να φέρνει κάνα ερωτικό ραβασάκι, αφού βρισκόμαστε στην Ανατολή, τη χώρα της περιπέτειας.


Σύρος: Ερμούπολη, Bαπόρια - (Φωτογραφία του Κωνσταντίνου Φιλιππαίου από το digital-camera.gr)

__ __ __ __

Ο Ζεράρ Ντε Νερβάλ, ποιητής, μεταφραστής και δοκιμιογράφος, έρχεται στην Ελλάδα το 1843. Είναι σταθμός του 12μηνου ταξιδιού του στην Ανατολική Μεσόγειο. Γεννημένος στο Παρίσι, ζει την νηπιακή ηλικία του στην περιοχή του Βαλουά, υπό την επίβλεψη του θείου του, όταν η μητέρα του πεθαίνει όντας ο Ζεράρ μόλις δύο ετών, και ο πατέρας του, που ήταν στρατιωτικός γιατρός, λείπει στην Σιλεσία με τον στρατό του Μεγάλου Ναπολέοντα. Με την επάνοδο του πατέρα του από τον πόλεμο, το 1814, επιστρέφει στο Παρίσι αλλά συχνά ξαναγυρνά σ' αυτή την περιοχή των δασών και των λιμνών, που γεμάτη ποίηση και μυστήριο συμβάλλει στο να εκδηλωθεί η ποιητική κλίση του νεαρού άνδρα.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του δείχνει έντονο ενδιαφέρον για την γερμανική φιλολογία και σε νεαρότατη ηλικία γίνεται άριστος μεταφραστής. Είναι μόλις 20 ετών όταν μεταφράζει τον Φάουστ, του Γκαίτε, μία μετάφραση που αποσπά εγκωμιαστικές κριτικές και μνημονεύεται ως σήμερα.- (Κ.σ-Μ.)

__ __ __ __

[....] Όταν ξανακατέβηκα στο λιμάνι, είδα μερικές αφίσες που διαφήμιζαν την τραγωδία Μάρκος Μπότσαρης του Αλέκου Σκότσου και στη συνέχεια κάποιο μπαλέτο, όλα αυτά τυπωμένα στα ιταλικά για την εξυπηρέτηση των ξένων. Αφού δείπνησα στο ξενοδοχείο της Αγγλίας, σε μια μεγάλη αίθουσα διακοσμημένη με ταπετσαρία που παρίστανε διάφορες μορφές, ζήτησα να με οδηγήσουν στο Καζίνο, όπου θα δινόταν η παράσταση. Στην είσοδο υπήρχε κάτι σαν ταμείο για πίπες όπου οι θεατές πριν μπουν μέσα άφηναν τα μεγάλα τσιμπούκια τους από ξύλο κερασιάς: οι ντόπιοι δεν καπνίζουν πια στο θέατρο για να μην ενοχλούν τους άγγλους περιηγητές που κρατούν τα καλύτερα θεωρεία. Δεν υπήρχαν παρά μόνο άντρες, καθώς και μερικές γυναίκες ξένες. Περίμενα με ανυπομονησία να σηκωθεί η αυλαία για να κρίνω την απαγγελία των ηθοποιών. Το έργο άρχισε με μια εισαγωγική σκηνή ανάμεσα στον Μπότσαρη και ένα Παλικάρι, τον μπιστικό τοu. Η στομφώδης απαγγελία και οι λαρυγγισμοί τους δεν θα μου είχαν επιτρέψει να καταλάβω το νόημα των στίχων, ακόμα και αν είχα τις απαιτούμενες γνώσεις ύστερα, οι Έλληνες προφέρουν το ήτα ι, το θήτα ζ, το βήτα β, το ύψιλον u, και ούτω καθεξής. Έτσι φαίνεται πως θα ήταν η αρχαία προφορά, στο πανεπιστήμιο όμως μας τα διδάσκoυv αλλιώτικα.

Image and video hosting by TinyPic
Ερμούπολη, το θέατρο Απόλλων

Στη δεύτερη πράξη εμφανίστηκε ο Μουσταή πασάς, ανάμεσα στις γυναίκες του χαρεμιού του, που ήταν άντρες ντυμένοι οδαλίσκες. Φαίνεται ότι στην Ελλάδα δεν επιτρέπεται στις γυναίκες να βγαίνουν στο θέατρο. Αλλόκοτα ήθη! Καθώς παρακολουθούσα την εξέλιξη του έργου άρχισα να καταλαβαίνω σιγά σιγά ότι ο Μάρκος Μπότσαρης ήταν ένας νέος Λεωνίδας που, με τα τριακόσια παλικάρια τοu, ξαναζωντάνευε το έπος των τριακοσίων Σπαρτιατών. Το κοινό χειροκροτούσε ζωηρά αυτό το ελληνικό δράμα που, αφού εκτυλίχτηκε σύμφωνα με τους κλασικούς κανόνες, τελείωσε μέσα σε τουφεκιές.

Image and video hosting by TinyPic
Ξαναγύρισα στο ατμόπλοιο και απόλαυσα το μοναδικό θέαμα της πυραμιδωτής πόλης, που ήταν φωτισμένη ως τα πιο ψηλά σπίτια της. Ήταν αληθινά bαbylonian, όπως θα 'λεγε κι ένας Εγγλέζος. Άφησα στη Σύρα το αυστριακό καράβι και επιβιβάστηκα στο γαλλικό Λεωνίδας που φεύγει για την Αλεξάνδρεια: το ταξίδι κρατάει τρεις μέρες.

Ζεράρ ντε Νερβάλ: Ταξίδι στην Ανατολή
Μετάφραση: Πωλίνα ΠεφάνηΕκδόσεις: Στοχαστής, 2000

Δημοσιεύθηκε στο e-περιοδικό του δικτύου Αιγαίου "ΕΥΠΛΟΙΑ"

__ __ __ __
Από την εισαγωγή του Βαγγέλη Κάσου στο βιβλίο του Ζεράρ Ντε Νερβάλ Αυρηλία
(εκδ. Αιγόκερως, 2000):
O Ζεράρ Λαμπρινί (αυτό ήταν το πραγματικό όνομά του) γεννήθηκε το 1808. Η παιδική του ηλικία σημαδεύεται από το θάνατο της μητέρας, από την τραχιά μορφή του πατέρα. Γι' αυτό η εξιδανίκευση της μητρικής μορφής στο έργο του, γι' αυτό το κρυφό μίσος για τον πατέρα, που έβλεπε με μεγάλη δυσπιστία τις λογοτεχνικές επιδόσεις του νεαρού Ζεράρ και που τον πίεζε ν' ακολουθήσει το ιατρικό επάγγελμα.

Έπειτα από μερικές αμφιταλεντεύσεις, ο Νερβάλ, για να διασκεδάσει ίσως κιόλας τις καχυποψίες του πατέρα, παράλληλα με τις λογοτεχνικές του εργασίες, βρίσκει ένα κάποιο επαγγελματικό καταφύγιο στη δημοσιογραφία. Συνεργάζεται με πολλές εφημερίδες και αποτέλεσμα αυτών των συνεργασιών ήταν κατά μεγάλο μέρος και τα ταξίδια που έκανε σε Ευρώπη και Ανατολή.

Το 1835, ιδρύει την περιοδική έκδοση "Monde dramatique", που έχει σύντομο και άσχημο τέλος για το συγγραφέα. Αφορμή αυτής της έκδοσης πρέπει να ήταν ο ενθουσιασμός του για την ηθοποιό Τζένι Κολόν, που την ερωτεύεται και που τα χρόνια 1837-1838 έχει μαζί της μια περίεργη σχέση, ανάμεσα φιλίας και έρωτα, ανάμεσα ευτυχισμένου πάθους και μαζοχιστικής καρτερίας.

Το 1841, παθαίνει την πρώτη κρίση τρέλας. Ορισμένοι φίλοι του βιάζονται με δημοσιεύματα σε εφημερίδες να του "εκφωνήσουν" τον πνευματικό επικήδειο. Τη βιασύνη τους αυτή ο Νερβάλ την εκδικείται με το γράψιμο, αλλά και με την περιπετειώδη ζωή που εξακολουθεί να κάνει. Είναι περίεργο: τα καλύτερα έργα του, (Σιλβί, Χίμαιρες, Αγγελική, Αυρηλία, Πανδώρα, διάφορτα ταξιδιωτικά και άλλα) ανάγονται σε αυτή την περίοδο της ζωής του, που τα γραφτά του τη θέλουν βουτηγμένη στην οδύνη και στις διαρκείς εκρήξεις του ονείρου.

[....] Την 1η Γενάρη 1855, στο Revue de Paris, δημοσιεύεται το πρώτο μέρος της Αυρηλίας. Είκοσι πέντε μέρες μετά, ο Νερβάλ αυτοκτονεί. Το δεύτερο μέρος βλέπει το φως, στο ίδιο περιοδικό, είκοσι μέρες μετά την αυτοκτονία.

Πέρασαν χρόνια. Ο Νερβάλ ξεχάστηκε. Με τα φώτα των σουρεαλιστών ξαναφάνηκε. Τόσο αυτός όσο και ο Σαντ. Δύο από τους μεγαλύτερους τεχνίτες του φανταστικού.

__ __ __ __

Το βιογραφικό σημείωμα από το Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό του Ελευθερουδάκη, έκδοσης 1928 (τ. 9ος):

Νερβάλ (Ζεράρ δε' Gérard de Nerval, ψευδώνυμον του Gérard Labrunie). Γάλλος συγγραφεύς (1808-1855). Πάσχων εκ ψυχώσεως, ηυτοκτόνησε. Πλην αρίστων μεταφράσεων εκ της Γερμανικής, αφηγήσεων ταξιδίων γραφικών και τεχνοκριτικών μελετών, ενδιαφερουσών, αλλά υπό ακράτου ρωμαντισμού εμπνευσμένων, συνέγραψε τρεις τόμους αξιόλογων διηγημάτων, "Αι κόραι της φωτιάς (1854), "Το όνειρο και η ζωή" (1855), "Η ερωτική μποέμ" (1855).





- Φωτογραφίες: devoir-de-philosophie.com, digital-camera.gr,
syrosinfo.gr, sunislandtours.com.au
- Εξώφυλλα βιβλίων: ianos.gr, amazon.com,

Aκόμα:
- o Ζεράρ ντε Νερβάλ στο χωρίς άλλη αναβολή

Ετικέτες ,

3 Comments:

Blogger xomeritis :

"...Στην είσοδο υπήρχε κάτι σαν ταμείο για πίπες όπου οι θεατές πριν μπουν μέσα άφηναν τα μεγάλα τσιμπούκια τους από ξύλο κερασιάς: οι ντόπιοι δεν καπνίζουν πια στο θέατρο για να μην ενοχλούν τους άγγλους περιηγητές που κρατούν τα καλύτερα θεωρεία..."

Τώρα κατάλαβα γιατί ο ΓΑΠ πήρε το αντικαπνιστικό βραβείο του ΠΟΥ. Για τον μακροχρόνιο αγώνα και τα χειροπιαστά αποτελέσματα.

Παρασκευή, Ιουνίου 03, 2011 4:56:00 μ.μ.  
Blogger Κατερίνα Στρατηγοπούλου-Μ. :

"Κοκονίτζα καλί!"

χμμμ... λες να πάρει και το Μέγα Βραβείο Οικονομίας από την Les Echos;

Σάββατο, Ιουνίου 04, 2011 11:10:00 π.μ.  
Anonymous Ανώνυμος :

Το έχω διαβάσει σε μεταφραση. Το προτείνω !!!!

Πέμπτη, Ιανουαρίου 26, 2012 4:52:00 μ.μ.  

Δημοσίευση σχολίου

<< Home