____________ ____________ ταξιδεύοντας: 33 ~ Bιττόριο Σερένι: "Ιταλός στην Ελλάδα"

ταξιδεύοντας

Τετάρτη 16 Μαΐου 2007

33 ~ Bιττόριο Σερένι: "Ιταλός στην Ελλάδα"



Vittorio Sereni (1913 - 1983)
στην αιχμαλωσία με την παραμυθία της ποίησης


Ιταλός στην Ελλάδα

Απόβραδο της Αθήνας, αντίο παρατεταμένο
των φαλαγγών που αργοκυλούν στα κράσπεδά σου
που ξεχειλίζουν πόνο μέσα στο διαρκές ημίφως.
Όπως μια θλίψη
άφησα το καλοκαίρι στις στροφές
και θάλασσα και έρημος είναι το αύριο
χωρίς πια εποχές.
Ευρώπη, Ευρώπη που με βλέπεις
να βυθίζομαι ανυπεράσπιστος και σκεφτικός
σ' ένα καχεχτικό μου μύθο ανάμεσα στις παρατάξεις των κτηνών,
είμαι 'νας γιος σου σε φυγή που δεν γνωρίζει
άλλον εχθρό από την ίδια του τη θλίψη
ή από κάποια αναστημένη τρυφερότητα
λιμνών και φυλλωμάτων πίσω από χαμένα βήματα,
είμαι ντυμένος κουρνιαχτό και ήλιο
να κολαστώ πηγαίνω, ν' απομονωθώ για χρόνια.
..............................Πειραιεύς, Αύγουστος 1942

(μετάφραση: Θανάσης Κουτλής )


Luino

O Bιττόριο Σερένι, γεννήθηκε στο Λουίνο, μεγάλωσε στην Μπρέσκια και ακολούθως έζησε στο Μιλάνο όπου σπούδασε Ιταλική Λογοτεχνία. Κατά την διάρκεια των σπουδών του σύχναζε σε συντροφιά γνωστών ιταλών διανοουμένων και ήταν από τους πρώτους που αναγνώρισαν το μέγεθος του Αντόνιο Μπάνφι (1886-1957), του φιλόσοφου που η σκέψη του επηρέασε την Ιταλία μεταξύ των δύο πολέμων. Το 1941, αμέσως μετά την έκδοση της πρώτης ποιητικής του συλλογής Frontiera, ο Βιτόρριο Σερένι καλείται να υπηρετήσει τον ιταλικό στρατό κατοχής. Η παραμονή του στην Ελλάδα εμπνέει τον ποιητή:

Το κορίτσι της Αθήνας

Τώρα ή μέρα είναι ένας στεναγμός
Κι όλη η Αττική ένας ίσκιος
Κι όπως φωτίζει μια λάμψη τα θαμπά
Τζάμια που τρέπονται σε φυγή
Είναι το πρόσωπό σου που σπινθηρίζει εκεί κάτω
Από τον κύκλο της λάμπας που ανάβεις
Στην βραδινή εικόνα
Εδώ όμως,
Που ολοένα και αρτιότερα πέφτουν
Τα θηράματα του τελευταίου κυνηγιού
Ανάμεσα στα φυτά που ακολουθούν τα σύνορα
Αλλοίμονο! Το καθαρό
Σημείο των συλλαβών σου χαλάει
Σε στρεβλωμένα κυριλλικά μεταβάλλεται
Κι εσύ: πως σκοτεινιάζεις σιγά – σιγά...
[...]
Αργά ωριμάζει ο καρπός της εγκαρτέρησης
Πρώιμος για άλλους αλλά όχι για σένα
Despinis
Όποιος κοιμάται, κοιμάται στο ψηλό
Χιόνι εκεί πάνω ανάμεσα στους αγαπημένους νεκρούς
Εσύ ξυπνάς με τους νεκρούς και μιλάς για εκείνους
- θέλω μια σημαία
που να ηχεί το σπαραγμό μου
να αστράφτει από το κλάμα μου
θέλω μια χώρα όπου να είναι τραγούδι
ελαφρό, ο ύμνος που με καταπίεζε
από τα άγουρα χρόνια
όπου ο συναγερμός που όργωσε τις νύχτες
να επιστρέψει αλλαγμένος σε ηχώ
οίκτου, ελπίδας σεβασμού.-
έτσι απομακρυσμένοι ερχόμαστε ο ένας προς τον άλλον.
Και μερικές φορές μοιάζει
Να πορευόμαστε ζωηροί , Despinis, στον ήλιο
Που είναι ευχάριστος και στους ηττημένους
Μέσα σους κήπους της Αττικής
Και πρασινίζει ακόμη η ανάμνηση σου.

(Στρατιωτικό τραίνο Αθήνα - Μestre, φθινόπωρο 1942
- Βόρειος Αφρική, φθινόπωρο 1944)

(μετάφραση: Σωτήρης Παστάκας)



To δεύτερο βιβλίο του Βιττόριο Σερένι "Diario d'Algeria" κυκλοφορεί το 1947 και περιλαμβάνει ποιήματα που εμπνεύσθηκε από την αιχμαλωσία του στην Αλγερία και το Μαρόκο.

(δεν ξέρει τίποτα πια…)

δεν ξέρει τίποτα πια, υψηλός επάνω σε φτερά
ο πρώτος που έπεσε πρηνηδόν στην ακτή της Νορμανδίας
γι' αυτό κάποιος χτες βράδυ
μου άγγιζε τον ώμο ψιθυρίζοντας
να προσευχηθώ για την Ευρώπη
καθώς η NUOVA ARMADA
εμφανίζονταν στις ακτές της Γαλλίας
Απάντησα στον ύπνο μου: - είναι ο άνεμος
Ο άνεμος που φτιάχνει παράξενες μουσικές
Αν όμως ήσουν στ' αλήθεια εσύ
Ο πρώτος που έπεσε πρηνηδόν στην ακτή της Νορμανδίας
Προσευχήσου αν μπορείς, γιατί εγώ είμαι νεκρός
Για πόλεμο και για ειρήνη.
Αυτή είναι τώρα η μουσική:
Τα αντίσκηνα που χτυπάνε στα δοκάρια
Δεν είναι αγγέλων μουσική, είναι η μόνη
Μουσική που διαθέτω και μου φτάνει


(Νοσοκομείο στρατοπέδου 127, Ιούνιος 1944)

(μετάφραση: Σωτήρης Παστάκας)



Μετά τον πόλεμο εργάζεται ως δάσκαλος και ως κριτικός λογοτεχνίας στην Μilano Serra, το 1952 συνεργάζεται με την Pirelli και λίγα χρόνια αργότερα αναλαμβάνει καθήκοντα λογοτεχνικού διευθυντή στον εκδοτικό οίκο Mondadori, μια θέση που κράτησε μέχρι το θάνατό του.


Η μνήμη σου μέσα μου


Η μνήμη σου μέσα μου είναι μόνον
ένας ανάλαφρος θόρυβος από ποδήλατα
που ήσυχα πηγαίνουν εκεί όπου
το ύψος του απομεσήμερου κατηφορίζει
στο πιο φλογερό σούρουπο
ανάμεσα σε κιγκλιδώματα και σπίτια
και κατωφέρειες γεμάτες στεναγμούς
από παράθυρα ξανανοιγμένα στο καλοκαίρι.
Του εαυτού μου επιμένει μόνον
ένα μακρινό κλάμα από τρένα,
ψυχών που απομακρύνονται.

Κι εκεί πανάλαφρη πετάς,
χάνεσαι μες στο βράδυ.

(μετάφραση: Σωτήρης Παστάκας)

Το 1965 εκδίδεται το Gli strumenti umani και το 1981 κυκλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο Stella variabile. Ο Βιττόριο Σερένι θεωρείται ιδρυτής του αυτοαποκαλούμενου ποιητικού ρεύματος Linea Lombarda, που δανείστηκε το όνομά του από μία ομώνυμη ποιητική ανθολογία που εκδόθηκε στο Βαρέζε το 1951. Σκοπός των ποιητών που το αποτελούσαν ήταν «να ξαναβρούν τον σίγουρο μίτο, διαλειπτικό ή υποκρυπτόμενο, για να αποκαταστήσουν τους χαμένους δεσμούς», να προσπαθήσουν δηλαδή να ανακτήσουν την σχέση μεταξύ ποίησης και πραγματικότητας, νοσφιζόμενοι την ιστορική πραγματικότητα χωρίς να εγκαταλείψουν την ερμητική ποίηση.



Μια επιστροφή

Στη λίμνη τα ιστία συγκροτούσαν
Ένα λευκό και πυκνό έπος
Η πνοή μου όμως δεν του ήταν πια αξία
Και δεν ήταν μια λίμνη άλλά ένας
Εκστατικός καθρέφτης του εαυτού μου,
Μια λεκάνη της καρδιάς.

= = = = =

(Μόνο το καλοκαίρι)

μόνον το Καλοκαίρι είναι αληθινό
και το φως του που σας σταθμίζει
και ο καθένας ας εύρει το αειθαλές
δέντρο , τον κώνο της σκιάς
το καθαρτήριο μακάριο νερό
κι η αράχνη που έπλεξε η πλήξη
ας μείνει πάνω στα κακούργα έλη
ένα σουδάρι ίριδας. Εκεί κάτω
είναι το στεφάνι κόκκινης σκόνης
και πένθιμο το τραγούδι των
γερμανών στρατιωτών στη χαμένη δύναμη.
Τώρα κάθε διαμαρτυρία σωπαίνει
Συμπαγές το κέλυφος της λήθης
Ο κύκλος τέλειος

(μετάφραση: Σωτήρης Παστάκας)



= Τα ποιήματα σε μετάφραση του Σωτήρη Παστάκα είναι από το προσωπικό του site: "Ποιείν"


Εικόνες και εξώφυλλα βιβλίων: www.diariodipoesia.it, www.braidense.it,www.liberonweb.com,
www.inpressbooks.co.uk, www.ipgbook.com
Φωτογραφίες: www.liceoarnaldo.it, www.ilnarratore.com