____________ ____________ ταξιδεύοντας: 55 ~ Όσκαρ Ουάιλντ: "επιτέλους στο χώμα της Ελλάδας"

ταξιδεύοντας

Τετάρτη 16 Απριλίου 2008

55 ~ Όσκαρ Ουάιλντ: "επιτέλους στο χώμα της Ελλάδας"


Oscar Wilde (1854-1900)
"με φανταζόμουν Σοφοκλή και Αλκιβιάδη"


Impression de voyage

Ζαφείρινη είναι η θάλασσα κι ο ουρανός ομοιάζει
να καίγεται, ως οπάλινος εις τον αγέρα λίθος.
'Εχουν υψώσει τα πανιά· πρίμος φυσάει αγέρας
να πάμε στης ανατολής τις γαλανές τις χώρες.
Από την πλώρη την ψηλήν η Ζάκυνθος προβάλλει,
δάση μικρά μ' ελιόδεντρα, ο βράχος της Ιθάκης,
οι κόλποι κι η ψηλή κορφή του Λύκαιου χιονισμένη
και πέρα οι λουλουδόσπαρτοι λόφοι της Αρκαδίας.
Κανένας ήχος! των πανιών μόνον ακούω το χτύπο
εις τα κατάρτια, στο πλευρό τα κυματάκια σκάζουν
και χαρωπά των κοριτσιών γέλια στην πρύμνη επάνω.
Κι όταν ο ήλιος καίγονταν σε μια πανώρια δύση
και πορφυρός βυθίζονταν στης θάλασσας τα βάθη,
επάτησα, τέλος, κι εγώ το χώμα της Ελλάδος!
..................Κατάκολο - O.W.
μτφ: Στέφανος Λεύκης


Το Κατάκολο σήμερα

Ο Όσκαρ Ουάιλντ επισκέπτεται την Ελλάδα το 1877. Έχει περάσει ένας χρόνος από τον θάνατο του πατέρα του και συνοδεύεται από τον φιλέλληνα και ελληνολάτρη Τζων Πέντλαντ Μάχαφυ, σημαίνοντα ιστορικό και φιλόλογο, και υπεύθυνο καθηγητή του στο Τρίνιτυ Κόλλετζ του Δουβλίνου.

Πρόθεση του καθηγητή, που είχε επισκεφθεί για πρώτη φορά την Ελλάδα δυο χρόνια πριν, είναι να αποτρέψει τον προσηλυτισμό του Ουάιλντ από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία και προσπαθεί να τον μεταπείσει να μην ακολουθήσει την επιθυμία του για ένα, ακόμα, ταξίδι στη Ρώμη, σαν αυτό που είχαν κάνει μαζί το καλοκαίρι του 1875. Χριστιανός προτεστάντης στο θρήσκευμα ο Μάχαφυ, πιστεύει ότι η θέα της Ακρόπολης, η επαφή του με τον ιερό χώρο της Ολυμπίας και η επίσκεψη στις Μυκήνες - όπου θα έχουν, μάλιστα, την ευκαιρία να δουν τα πρόσφατα ευρήματα του Σλήμαν -, θα συμβάλλουν ώστε να διαμορφώσει ο εικοσιτριάχρονος, τότε, Όσκαρ, παγανιστικές απόψεις, και ότι αυτό θα τον "γλιτώσει" από τον ρωμαιοκαθολικισμό.


Η περίφημη βιβλιοθήκη του Trinity College

Το ταξίδι αυτό δεν είναι η πρώτη γνωριμία του Όσκαρ Φίνγκαλ Ο' Φλάερτυ Ουίλλς Ουάιλντ, όπως είναι ολόκληρο το όνομά του, με τον ελληνικό πολιτισμό. Η μητέρα του, Τζέην Φρανσέσκα Ουάιλντ, είχε μελετήσει τα ελληνικά από πολύ νεαρή ηλικία, πράγμα ασυνήθιστο για τα κορίτσια της εποχής της. Ένας βιογράφος της γράφει πως μετά τον θάνατο του συζύγου της συνήθιζε να κάθεται στο σαλόνι του σπιτιού της πλατείας Μέριον, και να διαβάζει στα ελληνικά, με δυνατή φωνή, τον Προμηθέα Δεσμώτη, του Αισχύλου, αδιαφορώντας αν την άκουγαν. Ο πατέρας του, Ουίλλιαμ Ουάιλντ, έκανε ένα μεγάλο ταξίδι στην Μεσόγειο το 1837 φροντίζοντας, μαζί με την Ελλάδα, να επισκεφθεί και άλλους τόπους όπου είχε αναπτυχθεί ο ελληνικός πολιτισμός - τόπους που ήξερε μέσα από την μελέτη της ελληνικής ιστορίας -, και ο ίδιος ο Όσκαρ, τρία χρόνια πριν το ταξίδι του στην Ελλάδα, είχε διακριθεί με ένα βραβείο στα αρχαία ελληνικά κατά την αποφοίτησή του από το Τρίνιτυ Κόλλετζ.


«Ήμουν σχεδόν δεκάξι χρόνων όταν άρχισα να αντιλαμβάνομαι το θαύμα και το κάλλος της αρχαίας ελληνικής ζωής. Ξαφνικά, μου φάνηκε πως έβλεπα λευκές φιγούρες να ρίχνουν πορφυρές σκιές πάνω στις ηλιόλουστες παλαίστρες' ομάδες γυμνών νέων και νεαρών παρθένων να κινούνται μέσα σ' ένα βαθύ γαλάζιο φόντο σαν να ήταν πάνω στη ζωφόρο του Παρθενώνα... Από αγάπη σε όλα αυτά, άρχισα να μελετώ ελληνικά με ενθουσιασμό και όσο πιο πολύ τα μελετούσα, τόσο περισσότερο μαγευόμουν... Από μικρός συνήθιζα να ταυτίζομαι με κάθε ξεχωριστό χαρακτήρα που διάβαζα στα βιβλία, αλλά, εκεί ανάμεσα στα δεκαπέντε με δεκάξι, παρατήρησα, με κάποια απορία, ότι μου ήταν πιο εύκολο να με φαντάζομαι ως Αλκιβιάδη ή Σοφοκλή, παρά ως Αλέξανδρο ή Καίσαρα. » - Ο.W.


Απρίλιος 1877: o Οscar Wilde στην Αθήνα
(φωτογραφία του Π. Μωραϊτη)

Μετά την επιστροφή του από την Ελλάδα, δημοσιεύεται το πρώτο του κείμενο, που αφορά στα εγκαίνια της πινακοθήκης Γκρόβενορ και τον επόμενο χρόνο (1878) κερδίζει το ποιητικό βραβείο Νewdigate και τελειώνει με άριστα τις σπουδές του στην Ελληνική και Λατινική Φιλολογία. Το 1880 τυπώνεται το πρώτο θεατρικό του έργο και αυτό είναι το επίσημο ξεκίνημα της λογοτεχνικής του καριέρας μιας και τα βραβευμένα ποιήματά του εκδίδονται για πρώτη φορά το 1881. - (Κ.σ-Μ.)

H τέχνη ασχολείται με την εξαίρεση και το άτομο. Οι καλοί άνθρωποι, ανήκοντας στο κανονικό και, ως εκ τούτου, κοινό τύπο, δεν έχουν καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Οι κακοί άνθρωποι, από τη σκοπιά της τέχνης, είναι γοητευτικό θέμα σπουδής. Αντιπροσωπεύουν το χρώμα, την ποικιλία, το αλλόκοτο. Οι καλοί άνθρωποι εξαγριώνουν το λογικό μας' οι κακοί εξάπτουν τη φαντασία μας. - Ο.W.

Aνάμεσα στον εαυτό μου και τη ζωή υπάρχει διαρκώς ένα νέφος λέξεων. Για χάρη μιας φράσης πετώ στα σκουπίδια το εύλογο και το πιθανό, ενώ η ευκαιρία ενός επιγράμματος με κάνει να παρατώ την αλήθεια. - Ο.W.

Νομίζω ότι μπορώ να πω χωρίς καμμιά έπαρση - αν και δεν θέλω να φανεί ότι υποτιμώ την έπαρση - ότι απ' όλους τους άνδρες της Αγγλίας είμαι ο τελευταίος που χρειάζεται διαφήμιση. Έχω βαρεθεί μέχρι θανάτου να με διαφημίζουν και δεν συγκινούμαι καθόλου βλέποντας το όνομά μου στις εφημερίδες. - Ο.W.

Η ζωή με το ρεαλισμό της μονίμως καταστρέφει το αντικείμενο της τέχνης. Η υπέρτατη ηδονή στη λογοτεχνία είναι να πραγματώνεις το μη υπάρχον - Ο.W.


O καλλιτέχνης εργάζεται προσηλωμένος στο αντικείμενό του. Τίποτε άλλο δεν τον απασχολεί. Τι μπορεί να πουν οι άλλοι δεν του περνά καν από το νου. Τον μαγεύει το έργο εμπρός του και αδιαφορεί για τους άλλους. Γράφω λοιπόν επειδή η συγγραφή μού χαρίζει τη μεγαλύτερη καλλιτεχνική ηδονή. Αν το έργο μου ευχαριστεί τους λίγους, χαίρομαι. Αν όχι, δεν στενοχωρούμαι διόλου. Όσο για τον όχλο, δεν επιθυμώ να γίνω λαοφιλής συγγραφέας. Αυτό είναι πανεύκολο. - Ο.W.


- Φωτογραφίες: answers.com, nailias.gr, Dublin-workgroups.cwrl.utexas.edu
odysseetheater.com, edwardsamuels.com, morganlibrary.org,
- Tα εξώφυλλα των βιβλίων: από το site της Πρωτοπορίας και τα κείμενα
ανάμεσά τους, είναι από την εξαιρετική έκδοση του Πορτραίτου του Ντόριαν
Γκραίυ
από την Σμίλη, σε μετάφραση του Δημήτρη Γ. Κίκιζα
- Βασική πηγή των πληροφοριών για το ταξίδι του Ο.W. στην Ελλάδα:
από την εισήγηση του Patrick Sammon στο 3ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής
Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (Βουκουρέστι, Ιουν. 2006)