____________ ____________ ταξιδεύοντας: 65 ~ Αλέξανδρος Δουμάς, πατήρ: Κότερο από την Σύρο

ταξιδεύοντας

Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2008

65 ~ Αλέξανδρος Δουμάς, πατήρ: Κότερο από την Σύρο


Alexandre Dumas, père (1802-1870)
"ως Πλαύτος ανθηρός"



Ως ευ παρέστης
Ωδή

Επί τη ελεύσει του Κυρίου
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΟΥΜΑ
ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ
Του και από γλώσσης μέλιτος γλυκίων
ρέεν ωδή (Ομ. Ιλ. Α, 249).

Εις της Ελλάδος τας τερπνάς κατήλθες παραλίας
Τους πάγους και τα κρύσταλλα της Άρκτου διελθών,
Κύκνε λευκέ της Γαλλικής ευρώτου Κασταλίας,
Του Ελικώνος αηδών στωμύλε της Γαλλίας,
Εις της Παλλάδος θεατής το έδαφος ελθών!
-Χαίρε σοφέ! απανταχού περίβλεπτος κατέστης!
Μουσοτραφή Αλέξανδρε Δουμά ως ευ παρέστης.

Οίον της ευφυΐας Σου στέμμα ακτινοβόλον,
Υιέ του Φοίβου, την σοφήν κοσμεί Σου κεφαλήν!
Μαστούς εθήλασας ουχί κοινής θνητής των όλων.
Αι Μούσαι σε εθήλασαν, σ' επαίδευσ' ο Απόλλων
Κ' αι χάριτες Σ' ενέδυσαν της δόξης την στολήν!
Της οικουμένης πανταχού περίβλεπτος κατέστης!
Μουσοτραφή Αλέξανδρε Δουμά ως ευ παρέστης.

Ο Νους σου δείκνυτ' εν παντί συγγράματί Σου, όπου
Πρωτότυπος ως Σοφοκλής, ως Πλαύτος ανθηρός
Κατέδειξας επί σκηνής τα πάθη του ανθρώπου,
Και πάλιν μετ' επαγωγών θελγήτρων Ηροδότου,
Την Ιστορίαν έγραψας του τόπου Σου λαμπρώς!
Διά των συγγραμμάτων Σου περίβλεπτος κατέστης!
Μουσοτραφή Αλέξανδρε Δουμά ως ευ παρέστης.

Και η Κλειώ τας βίβλους Σου ευρούσα θαυμασίας,
Δι' ων λαμπρώς τον Παρνασσόν του έθνους Σου τιμάς,
Τας Δέλτους έλαβεν ευθύς τας της αθανασίας
Κ' έγραψε γράμμασι χρυσοίς μετά επιστασίας,
"Αποθανατισθήσεται Αλέξανδρος Δουμάς".
Διά των συγγραμμάτων Σου αθάνατος κατέστης!
Μουσοτραφή Αλέξανδρε Δουμά ως ευ παρέστης.

Πλην μειδιάς τον Παρνασσόν νυν της Ελλάδος, βλέπων
Δυσχέρειαν τοις Έλλησι παρέχοντα πολλήν!...
Αλλά εγώ του Ιλισσού ευώδη άνθη δρέπων
Αγάλλομαι κ' ερυθριώ τον στέφανόν Σου πλέκων
Και ευλαβώς την ιεράν Σου στέφω κεφαλήν!
Πολλώ κρειττόνων άξιος στεφάνων Συ κατέστης...
Μουσοτραφή Αλέξανδρε Δουμά ως ευ παρέστης.

Νικόλαος Σπαθής

Ο Αλέξανδρος Δουμάς φθάνει στην Αθήνα στις αρχές του 1859. Είναι η στάση του στο δρόμο της επιστροφής από το ταξίδι του στην Ρωσία. Ο νεαρός φοιτητής Νικόλαος Σπαθής χαιρετίζει την άφιξή του με την Ωδή "Ως ευ παρέστης" και ο γάλλος συγγραφέας, του απαντά:

Από το ΔΙΑΒΑΖΩ - τεύχος 431, Ιούλιος 2002:

Τέκνον μου φίλτατον!

Ποιητής 56 ετών δικαιούται ευλόγως αποδίδων το μικρόν τούτο φιλόστοργον όνομα εις ποιητήν 20. Ευγνωμονώ σοι χιλιάκις δια τους στίχους σου.
Μόλις σήμερον την πρωίαν έλαβον αυτούς, μοι μεταφράζουσιν ήδη το ποίημά σου, και θέλω φέρει αυτό ταυτοχρόνως και επί της καρδίας μου και εν τη καρδία μου.
Εάν όντως ης ευγενής ελθέ αύριον εις την οικίαν του κλ Φουρκάδ ίνα σοι θλίψω την χείρα...
Μυριάκις ως αδελφός σε ασπάζομαι

2 Μαρτίου
Αλέξανδρος Δουμάς.

[...] ο νέος επισκεψάμενος τον κ. Δουμάν κατά την επιθυμίαν του περιεποιήθη μεγάλως υπ' αυτού αποδούς και διά ζώσης τον ανήκοντα έπαινον και τας ευχαριστίας του και προπιών δις διά καμπανίου οίνου υπέρ του αξιοτίμου τούτου νέου.
...
Δημήτρης Παντελοδήμος: Ο Αλέξανδρος Δουμάς στην Αθήνα του 1859

= = =

ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 22 Μαρτίου 1998:

.....Ενώ είναι γνωστά τα ποιήματα που έγραψαν διάσημοι γάλλοι ποιητές (Βερανζέρος, Ουγκό κ.ά.) για την ελληνική επανάσταση του 1821, δεν έχει γίνει ως σήμερα λόγος για έναν διθύραμβο που έγραψε ο Αλέξανδρος Δουμάς - πατέρας, καταξιώνοντας ειδικότερα το εκπληκτικό κατόρθωμα της ανατίναξης της ναυαρχίδας των Τούρκων στο λιμάνι της Χίου από τον Κωνσταντίνο Κανάρη.
.....Το εξίσου σπουδαίο αλλά και εξίσου άγνωστο είναι ότι ο Αλέξανδρος Δουμάς, που κατέπληξε τον κόσμο με την πληθωρική παραγωγή μυθιστορημάτων και θεατρικών έργων, άρχισε τη λογοτεχνική του καριέρα σαν ποιητής και μάλιστα γράφοντας αυτό τον διθύραμβο!
.....Ξέρουμε ότι ο διθύραμβος είναι ιδιότυπο άσμα που στην αρχαία Ελλάδα πήρε τελικά τη μορφή λαϊκού δράματος, κάτι σαν το σημερινό μελόδραμα, και ότι για την ακρόασή του ο Περικλής έκτισε το Ωδείο. Οι αρχαίοι Ελληνες διθυραμβογράφοι είναι γνωστοί και σε αυτούς προστέθηκε τον 19ο αιώνα και ο Δουμάς - πατέρας, με τον μοναδικό του διθύραμβο, το θαυμαστό ποίημα που αναφέρθηκε στον κορυφαίο μπουρλοτιέρη του ελληνικού Αγώνα.
.....Όταν ο Δουμάς έγραψε το 1824 το ποίημά του αυτό ήταν 24 μόλις ετών και ότι το πρώτο του σοβαρό έργο, τη «Χριστίνα», το έγραψε τρία χρόνια αργότερα. Μετά τη «Χριστίνα» του 1827 έγραψε τον «Ερρίκο τον Γ'» που, το 1829, τον καθιέρωσε. Το δημοφιλέστερο βιβλίο του, τους «Τρεις σωματοφύλακες», το έγραψε πολύ αργότερα, το 1844.
.....Ο διθύραμβος του Δουμά εκδόθηκε από τον τότε βιβλιοπώλη Σανσόν. Στο εξώφυλλο, κάτω από τον τίτλο, εικονιζόταν η καιόμενη τουρκική ναυαρχίδα, καθώς και απόσπασμα από άλλον φιλελληνικό διθύραμβο του ποιητή Casimir Delavigne, με τους στίχους:
.....................................................Τιμή στους άξιους γιους των Μαραθωνομάχων
.....................................................λεύτεροι κι όταν νικούν, λεύτεροι κι όταν χάνονται,
.....................................................ο ποιητής τούς συντρέχει, οι βασιλιάδες τούς προδίδουν!

.....Στην τρίτη σελίδα της μπροσούρας υπήρχε ολοσέλιδη προσωπογραφία του ψαριανού πυρπολητή. Οι εισπράξεις από τις πωλήσεις της ειδικής αυτής έκδοσης πήγαν, όπως αναγραφόταν στο εξώφυλλο της μπροσούρας, «au profit des grecs», υπέρ του Αγώνα δηλαδή των Ελλήνων.
.....Στο Παρίσι, άλλωστε, εκτός από την «Ελληνική Επιτροπή» που ίδρυσε το 1823 η Εταιρεία Χριστιανικής Ηθικής (Societe de la Morale Chretienne) και στην οποία μετείχαν και εξέχοντες Ελληνες όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, λειτουργούσε, από το 1825, και το φιλελληνικό κομιτάτο (Societe philanthropique en faveur de Grecs), που ανέλαβε την αρχηγία της όλης φιλελληνικής κίνησης. Είναι αξιοσημείωτο ότι μέσα σε τρία χρόνια συγκεντρώθηκαν 1.500.000 φράγκα. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και οι εισπράξεις από τις πωλήσεις του φυλλαδίου του Αλέξανδρου Δουμά.
.....Το φλογερό ποίημα του Δουμά έχει τον τίτλο «Κανάρης» και αποτελείται από 112 στίχους. Αρχίζει με αναφορά στην καταστροφή της Χίου από τους Τούρκους, συνεχίζει με την περιγραφή της στάθμευσης στο λιμάνι της Χίου της τουρκικής αρμάδας, επικεφαλής της οποίας ήταν η καπιτάνα του Καραλή, μιλά για το γλεντοκόπι των Τούρκων στο κατάστρωμα, το πλησίασμα του μπουρλότου, την προσκόλλησή του στο μεγάλο τούρκικο ντελίνι, κάνει μια θαυμαστή ποιητική αναπαράσταση των μύχιων σκέψεων του τούρκου ναυάρχου και καταλήγει στην επαλήθευση των κακών προαισθημάτων του τελευταίου, δηλαδή στην ανατίναξη της ναυαρχίδας μέσα σε μια κόλαση καπνού και φωτιάς.
.....Ο ένθερμος φιλέλληνας Αλέξανδρος Δουμάς ανανέωσε έμπρακτα την αγάπη του για την Ελλάδα με επίσκεψή του στη χώρα μας τον Φεβρουάριο του 1859 και την παρουσία του στη δίκη του Αλέξανδρου Σούτσου, κατηγορουμένου για εξύβριση του Οθωνα και της τότε κυβέρνησης.
.....Την ίδια δίκη, σε ένδειξη συμπαράστασης προς τον κατηγορούμενο, παρακολούθησε και η Δέσποινα Κανάρη, σύζυγος του μπουρλοτιέρη. Η απόφαση όμως ήταν καταδικαστική και τότε ο Αλ. Δουμάς εδήλωσε: «Κατάφεραν να νικήσουν την ελευθερία αλλά μόνο με την μπαγιονέτα». Ο γάλλος συγγραφέας δεν παρέλειψε να επισκεφθεί τον Οθωνα και την Αμαλία αλλά δεν έγινε γνωστό τι συζήτησαν.
Ακόμη ο Αλέξανδρος Δουμάς πιο παλιά (το 1834) είχε γράψει για την ελληνική πρωτεύουσα, την Αθήνα: «Εταίρα που ενταφιάσθηκε με τον καθρέφτη της Ασπασίας, παρθένα που βγήκε απ' εκεί με το γιαταγάνι του Μπότσαρη»!
.....Το απόσπασμα αυτό αναφέρει σε άρθρο του για τον Δουμά ο Θεόδωρος Κατσικάρος στο περιοδικό «Συριανά Γράμματα» (Οκτώβριος 1977), από όπου πληροφορούμαστε και το ότι ο Δουμάς, μετά την επίσκεψή του στην Αθήνα το 1859, συνοδευόμενος από τον διάσημο ζωγράφο Μονέ, επισκέφθηκε τη Σύρο και παράγγειλε στους ταρσανάδες της (*) την κατασκευή μιας θαλαμηγού. Ηταν η θαλαμηγός του, με το όνομα «Μοντεχρίστος», που του παραδόθηκε τον επόμενο χρόνο στο λιμάνι της Μασσαλίας. - Κώστας Κριτσίνης


Σύρος

O Aλέξανδρος Δουμάς πατέρας υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους μυθιστοριογράφους και δραματουργούς και αναμφισβήτητα ο πιο διαβασμένος συγγραφέας του ΙΘ’ αιώνα.

Γιος του στρατηγού του Βοναπάρτη, Thomas Alexandre Dumas, εγγονός του μαρκήσιου Davy de la Pailleterie και μιας μαύρης σκλάβας, της Marie Cessette, έζησε περιπετειώδη ζωή με πολλές οικονομικές μεταπτώσεις.

Διέπρεψε στο ιστορικό μυθιστόρημα, εισήγαγε το ιστορικό δράμα στο θέατρο και άφησε ενδιαφέροντα κείμενα ταξιδιωτικών εντυπώσεων.

Στο Παρίσι είχε πάμπολλους συνεργάτες, οι οποίοι τον βοηθούσαν στη σύνθεση και τη συγγραφή των πολύτομων έργων του. Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγονται και δύο Έλληνες, ο Ειρηναίος Ασώπιος και ο Θεόδωρος Κασάπης. - (από το http://www.spaniavivlia.gr/)

Στην φωτογραφία το σπίτι του Αλεξάνδρου Δουμά, στην γενέτειρά του Villers-Cotterêts. Ο δρόμος φέρει το όνομά του - Rue Alexandre Dumas. (από το cadytech.com)


= = =

Η ευτυχία είναι σαν εκείνα τα παλάτια των παραμυθιών, που οι πύλες τους φρουρούνται από δράκους: πρέπει να αγωνιστούμε για να την κατακτήσουμε. Α.Δ.


Όλη η ανθρώπινη σοφία συνοψίζεται σε δυο λέξεις: αναμονή και ελπίδα. Α.Δ.


Καταγοητευμένος κατά το ένα ήμισυ από έπαρση και κατά το άλλο ήμισυ από αγάπη για την τέχνη μου, επιτυγχάνω το αδύνατο’ να εργάζομαι όσο κανείς άλλος δεν έχει εργασθεί. Α.Δ.


Μόνον αυτός που ένιωσε την έσχατη απελπισία είναι ικανός να νιώσει την απόλυτη ευτυχία. Α.Δ.


Είναι σπάνιο να δει κανείς σε ένα μικρό αγόρι την προοπτική ενός άνδρα, αλλά σχεδόν πάντα μπορεί να δεί την απειλή μιας γυναίκας σε ένα μικρό κορίτσι. Α.Δ.


Πώς γίνεται να είναι τόσο έξυπνα τα μικρά παιδιά και οι μεγάλοι να είναι τόσο βλάκες; Πρέπει να φταίει η εκπαίδευση γι αυτό... Α.Δ.

= = =

(*) Ταρσανάς (Ναυπηγείο)
Σημαντικός ιστορικός τόπος της Ερμούπολης, όπου διατηρείται η παραδοσιακή τεχνική της ξυλοναυπηγικής. Οι ναυπηγοί μεταφέρθηκαν το 1870 στην περιοχή αυτή («Νέο Ναυπηγείο») που απλωνόταν σε πολύ μεγαλύτερη από τη σημερινή έκταση. Η γενίκευση των σιδηρών ατμοπλοίων περιόρισε τις κατασκευές αλλά ώς τον μεσοπόλεμο o Ταρσανάς εξακολούθησε να «σκαρώνει» διαφόρων τύπων σκάφη. Τη χαριστική βολή στην ξυλοναυπηγική θα τη δώσει η επικράτηση του πλαστικού στην κατασκευή σκαριών. Τελευταίοι παραδοσιακοί ναυπηγοί, οι Μαυρίκοι και ο Ευάγ. Τζώρτζης συνεχίζουν σήμερα την παράδοση, με νέο εξοπλισμό.
Στο εργαστήριο των Μαυρίκων διατηρείται η «σάλα», ένα ξύλινο δάπεδο στο οποίο σχεδιάζονταν σε φυσικό μέγεθος τα χνάρια των στραβόξυλων. Πρόκειται για μια νέα μέθοδο σχεδιασμού και τυποτεοίησης των σκαφών που άρχισε να εφαρμόζεται στα μεγάλα ναυπηγεία στο τέλος του 18ου αι. Τη μέθοδο αυτή μετέφερε στους προεπαναστατικούς ναυπηγικούς χώρους της Χίου και των Ψαρών ο Χιώτης πρωτομάστορας Σταμάτιος Κουφουδάκης, ο οποίος είχε υπηρετήσει στον ναύσταθμο της Τουρκίας που διευθυνόταν από Ευρωπαίους ναυπηγούς.
Η παρουσία των πρώτων Χίων αρχιμαστόρων στη Σύρα μαρτυρείται από το 1823 ήταν οι Παντελής Ι. Μάσχας, Φραγκούλης Σέχας, Ευστάθιος Σωτηράκης, Ιωάννης Κουφουδάκης και ο μαστρο-Σταμάτης Κουφουδάκης. Μετά την καταστροφή των Ψαρών (1824) έφθασαν ο Μικές Πουτούς και από το 1827/1828 0 Ιωάννης Παγίδας και ο γιος του Νικόλαος, ο πιο ονομαστός ναυπηγός:
Η φήμη του είχε ξεπεράσει τα όρια του ελληνισμού στα 1859 ο Γάλλος συγγραφέας Αλέξανδρος Δουμάς, ο πατέρας, ήρθε στη Σύρο για 15 μέρες και μέσω του Γεωρ. Κ. Ράλλη παράγγειλε στον Παγίδα μια γολέτα της έδωσε μάλιστα το όνομα της εφημερίδας του, «Monte-Cristo».
Οι εργάτες του ναυπηγείου πρωτοστάτησαν στους εργατικούς αγώνες Ερμούπολης. Μαζί με τους βυρσοδέψες, οργάνωσαν την απεργία του 1879, που θεωρείται η πρώτη οργανωμένη απεργία στην ελληνική εργατική ιστορία.
(από το www.siros.gr με πηγή του τον Δήμο Ερμούπολης)


- Φωτογραφίες: russie.net, fede.gr
- Eξώφυλλα βιβλίων: από το site της Πρωτοπορίας και
από το www.cadytech.com/dumas/galerie.php
- Το ποίημα είναι από το ίδιο τεύχος του ΔΙΑΒΑΖΩ