36 ~ Beat ποιητές στην Ελλάδα: 7 - Tζακ Χίρσμαν

Jack Hirschman (1933)

«Οι πραγματικοί πρόδρομοι των Μπιτ ήταν οι Ρώσοι φουτουριστές και οι μάγκες του Ρεμπέτικου» δήλωσε χαρακτηριστικά στον Γιάννη Λειβαδά, μεταφραστή της "Ανθολογίας Μπιτ Ποίησης" που κυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Ροές.

...Υγρή πάνω στα πρόσωπά μας η βασανιστική

ελευθερία των όψεων

και οι ονειρεμένες γλώσσες των ταξιδιών

παντοδύναμες σαν πετάμε πάνω απ'τη γη

που ήταν ο ίδιος ο ωκεανός

Σαν ανθρώπινα φορτηγά πλοία

των οριζόντων των γραμμάτων της σιωπής

Μακρύ μακρύ μακρύτερο

μαλακό νήμα σ' αυτόν τον κόσμο των ψαράδων

Βαθύ βαθύ βαθύτερο

άκουσμα της ζωής μαζί ολόκληρη και

ριγμένη στη θάλασσα για αβαρία

σαν άπιαστα λευκά φορτία στις άκρες

των κυμάτων.

...

(από τα Ακρωτήρια, σε μετάφραση του Γιάννη Λειβαδά)

Ο Τζακ Χίρσμαν ήταν στην Ελλάδα όταν, το 1965, κυκλοφόρησε η Ανθολογία Αrtaud από τον εκδοτικό οίκο του Λώρενς Φερλινγκέτι, City Lights. Η Ελλάδα ήταν ο δεύτερος σταθμός του πρώτου ταξιδιού του στην Ευρώπη. Προηγήθηκε το Παρίσι και ακολούθησε το Λονδίνο. Ήταν τότε που ξεκινούσε ο πόλεμος του Βιετνάμ. Επιστρέφει στις ΗΠΑ και αρχίζει να διδάσκει στο UCLA ενώ παράλληλα γράφει και μιλάει κατά του πολέμου σε εφημερίδες και τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς.

Παίρνει μέρος σε πο-ρείες διαμαρτυρίας και διαδηλώσεις μέχρι που το 1966 μετά από ένα χρόνο διδασκαλίας απο-λύεται από το Πανεπι-στήμιο με τον ισχυρισμό ότι δραστηριοποιείται σε ενέργειες κατά του κράτους.

Τώρα βρέχει, ξημερώματα, στο Σαν Φρανσίσκο.

Τα νέα, τα νέα του κόσμου, της νίκης του Βιετνάμ,

με ταράζουν φέρνοντάς μου παλιά γεγονότα, αγώνες,

φωτιές και μανιασμένες μέρες που άφησα πίσω μου

μακριά απ' το παρόν μου εδώ

που κάθομαι και γράφω με τα πάντα

σχεδόν αδιάφορα

εκτός από σένα,

που κοιμάσαι δίπλα, τη βροχή,

του μολυβιού τον ήχο στο χαρτί...

(Η μετεμψύχωση - απόσπασμα σε μετάφραση Γιάννη Λειβαδά)

συνεχίζεται...

35 ~ Κίρστι Σιμονσούουρι: Κάτω απ' την Ακρόπολη

Kirsti Katariina Simonsuuri (1945)

H αγάπη ήρθε όταν έφτασα στην άκρη του κόσμου

Τα δωμάτια που έκλεισα
αλλά μπορώ να τα ξανανοίξω
Οι πόλεις που άφησα
αλλά σε κάποιες ίσως ξαναγυρίσω
Οι λέξεις που ξέχασα
αλλά μέσα μου αντηχούν
Αν και οι λέξεις που έγιναν σάρκα
χάθηκαν για πάντα, οι άνθρωποι
αμίλητοι
εδώ και καιρό, σαν σπίτι στη μέση του κήπου

κι εγώ δεν μπορώ ν' ανοίξω την πύλη του
Δεν μπορώ να επιστρέψω
Κοιτάζω μόνο πως η αγάπη φτερουγίζει
από τ' ανοιχτά παράθυρα του δωματίου μου
Όπως εδώ και χρόνια
που όλα ήταν στην αρχή
Όπως και τώρα
Μέσα από νύχτες και μέρες
διάβηκα τα μακρόσυρτα χρόνια
Είδα πώς ζούσαν οι άνθρωποι σ' άλλες χώρες
Άκουσα τα τραγούδια τους,
αγκάλιασα τον τραγουδιστή
Τα 'κανα όλα, ήμουν ζωντανή
Δεν έχτισα μνημεία
Και η γη που πατούσα
ήταν ένα κομμάτι ουρανού
Με περίμενε θερμή, υπομονετικά

(μτφ: Μαρία Μαρτζούκου)



H Kirsti Simonsuuri γεννήθηκε στο Ελσίνκι και αφού τελείωσε τις σπουδές της στο τοπικό Πανεπιστήμιο συνέχισε την εκπαίδευσή της στην Γερμανία, τη Γαλλία και την Μεγάλη Βρετανία. Το 1977 παίρνει το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ και η διατριβή της, που είχε ως θέμα τον Όμηρο και την ερμηνεία του, επελέγη από το Cambridge University Press που εκδίδει τα καλύτερα ακαδημαϊκά και εκπαιδευτικά συγγράμματα από όλο τον κόσμο. Κατά τα τρία επόμενα έτη δίδαξε Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Ουλού και στην συνέχεια εργάσθηκε ως ανεξάρτητη επιστημονική ερευνήτρια στη χώρα της και το εξωτερικό.
Το καλοκαίρι του 1995 την βρίσκει στην Ελλάδα - στην καρδιά της Αθήνας, κάτω από την Ακρόπολη. Στην περιοχή Μακρυγιάννη, όπου στεγάζεται το Φινλανδικό Ινστιτούτο το οποίο η Κίρστι Σιμονσούουρι θα διευθύνει τα τρία επόμενα έτη. Πρόκειται για ένα επιστημονικό ίδρυμα που στον ίδιο δρόμο διατηρεί και τον ξενώνα "Πηνελόπη" για την φιλοξενία των υποτρόφων και συντηρείται με κρατικές ενισχύσεις από το φινλανδικό Υπουργείο Παιδείας καθώς και με εισφορές από ιδιωτικούς χορηγούς. Είναι το δεύτερο παλαιότερο φινλανδικό ίδρυμα στο εξωτερικό, μετά από αυτό της Ρώμης, και όπως αναφέρει η η ιστοσελίδα του «πρόκειται για αρχαιολογική σχολή με κύριο σκοπό την μελέτη της ελληνικής αρχαιολογίας, της ιστορίας, της γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού γενικότερα από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Ως Aρχαιολογική Σχολή, τo ινστιτούτο διενεργεί αρχαιολογικά προγράμματα πεδίου, διοργανώνει διεθνή συνέδρια και εκδίδει την επιστημονική σειρά Papers and Monographs of the Finnish Institute at Athens. Παράλληλα διοργανώνει μαθήματα για προπτυχιακούς φοιτητές και προσφέρει κάθε αναγκαία βοήθεια σε Φινλανδούς που επισκέπτονται την Eλλάδα για σπουδές και έρευνα. Διοργανώνει επίσης πολιτιστικές εκδηλώσεις, ώστε να γνωρίσει στο ελληνικό κοινό το φινλανδικό πολιτισμό και στο φινλανδικό κοινό τον ελληνικό.»

Η Kirsti Simonsuuri, εκτός από την επιστημονική και ερευνητική της εργασία, είναι ποιήτρια, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και μεταφράστρια. Στο μεταφραστικό έργο της, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται τα Σονέτα του Σαίξπηρ, η Μήδεια και η Ορέστεια, ποιήματα της Σύλβιας Πλαθ καθώς και βιβλία της Βιρτζίνια Γούλφ. Έχει δημοσιεύσει φιλολογικές μελέτες και κριτικές και πολλά από τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί και σε άλλες γλώσσες. Πολύγλωσση και η ίδια (γνωρίζει και ελληνικά), όπως και ταλαντούχα, ξεκίνησε να γράφει κρυφά ποίηση από όταν ήταν έφηβη και λέει ότι "οι ποιητές είναι οι άνευ αδείας αγγελιαφόροι του μέλλοντος". Διατηρεί τις καλύτερες αναμνήσεις από την τρίχρονη παραμονή της στην Ελλάδα, που για εκείνην είναι ένας τόπος όπου οι άνθρωποι αφήνουν αλλήλους να είναι ο εαυτός τους. «Ο περιπτεράς, ο μπακάλης, μια ηλικιωμένη χήρα που περπατά σ' έναν εξοχικό δρόμο, όλοι τους εκπέμπουν την αίσθηση του εαυτού τους, της θέσης τους στον τόπο και το χρόνο, της ανθρώπινης φύσης τους, της περιέργειας και της φιλίας τους, χωρίς να περιμένουν κάτι για αντάλλαγμα.» λέει. «Κι αυτό δείχνει μόνο ένα μέρος του πολύτιμου δώρου που νιώθω ότι παίρνω από την Ελλάδα: την ανθρωπιά. Είναι εύκολο να γνωρίσεις ανθρώπους εδώ, να γίνεις φίλος μαζί τους... με μια ιστορική έννοια η ανθρωπιά του λαού δείχνει ότι είναι ένας πολύ παλιός πολιτισμός...»
Εκείνο που την λυπεί στην Ελλάδα είναι «η εγκατάλειψη των παλιών, πλούσια διακοσμημένων, υπέροχων στον καιρό τους κτιρίων, και η αντικατάστασή τους με την στειρότητα των μοντέρνων κατασκευών»

= = = = =

Ευρωπαϊκές επιτάφιες πλάκες
...
Έκαναν ένα πρόγραμμα για το ραδιόφωνο του Σεράγεβο,
θεϊκές γυναίκες στα μαύρα βελούδα.
Μια σειρά για τη χαρά της καθημερινότητας
σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης,
αν μπορεί να υπάρξει
τέχνη στα εμπορικά κέντρα.
Βουλιάζουν τα δάχτυλα στο μαύρο βελούδο.
Ήρθε το αύριο' έσπασε το ράδιο, έσκισε το βελούδο
έτρεξε το αίμα στο εμπορικό κέντρο του Σεράγεβο.

(μτφ: Μαρία Μαρτζούκου)



Στο βουνό

Έψαχνα ένα βουνό
έναν πύργο στο τοπίο.
Βρήκα πετρώδεις πλαγιές στο μεσημέρι
ήξερα πόσος
καιρός χάθηκε,
πόση άμμος στη θάλασσα.
Το απόγευμα μέτρησα την απόσταση
ήπια τον Κορινθιακό ως το βυθό
ως το βάθος του βουνού.

Κανείς δεν γνώριζε πού έπρεπε να στραφεί
κανείς δεν γνώριζε αν υπήρχε στη ζωή
αρχή, μέση, τέλος
κανείς δεν γνώριζε πόσες φορές
δεν φτάνουν όλοι στην Κόρινθο.
...
(μτφ: Μαρία Μαρτζούκου)

Λίγο πριν λήξει η θητεία της στο Φινλανδικό Ινστιτούτο ρωτήθηκε αν υπάρχει κάτι που θα ήθελε να κάνει πριν φύγει από την Ελλάδα. «Πριν φύγω θα ήθελα να επισκεφθώ κάποια μέρη που δεν πρόλαβα να δω και να περάσω ένα διάστημα καθημερινής ζωής όπου θα είχα χρόνο να παρατηρώ απλώς τα αστέρια και τη θάλασσα»

- Φωτογραφίες: hs.fi, claudiosantori.i, uta.fi,
finninstitute.gr
- Eξώφυλλα βιβλίων: ouka.fi, kiiltomato.net
- Tα ποιήματα είναι από το βιβλίο "Δώδεκα
Φινλανδοί ποιητές" - εκδ. Έψιλον, 2002

34 ~ Αλέξης Εουδάλδ Σολά: Μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισπανίας

Alexis Eudald Solà (1946-2001)
"αρχή ενός νόστου"

O Ισπανός ακαδημαϊκός Αλέξης Eudald Solà ήταν ο εμπνευστής και ιδρυτής του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών στην Ακαδημία της Βαρκελώνης. Με την πολυσχιδή δράση του, έδωσε μεγάλη ώθηση στη μελέτη της βυζαντινής και νεοελληνικής φιλολογίας στον ισπανικό χώρο και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους μελετητές του έργου του Καβάφη. (από το www.moi.gov.cy)

Ι si la trobes pobra, no és que Ítaca t'hagi enganyat.
Savi com bé t'has fet, amb tanta experiència,
ja hauràs pogut comprendre què volen dir les Ítaques.

Από τους μεγαλύτερους γνώστες και μελετητές της κλασικής και σύγχρονης Ελλάδας στην Ισπανία, o λογοτέχνης Αλέξης Eudald Solà σπούδασε φιλοσοφία και κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και το 1979 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα "Μελέτες πάνω στην ποίηση του Κ. Π. Καβάφη". Από το 1972 άρχισε να ταξιδεύει συχνά στην Ελλάδα και την Κύπρο, γοητευμένος από τον αρχαίο αλλά και από τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Διετέλεσε καθηγητής της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. (από το cultureguide.gr)

Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης

Ο Αλέξης Eudald Solà συνέβαλε ποικιλοτρόπως στην προβολή του ελληνικού πολιτισμού στην Ισπανία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Υπήρξε μέλος πολλών ευρωπαϊκών ιδρυμάτων για τη μελέτη και την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας, δημοσίευσε πολλές μελέτες για Έλληνες συγγραφείς και μετέφρασε στα καταλανικά ποιήματα του Σικελιανού, του Σεφέρη, του Καβάφη, του Ελύτη και άλλων. (cultureguide.gr)

Αθήνα

Από το 1987 είχε εκλεγεί ως Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης και έχει δημοσιεύσει πλήθος μελετημάτων για την ελληνική λογοτεχνία. Το 1994 τιμήθηκε από την ελληνική πολιτεία με το Χρυσό Σταυρό της Τιμής και το 1998 με το Βραβείο Αθηνών, ενώ το 1995 διορίστηκε από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως Επίτιμος Πρόξενος της Κύπρου στην Καταλωνία και Αραγωνία. (www.moi.gov.cy/)

Λευκωσία

= = = = =

Το 1992, ο Solà και ο χαράκτης Joan Barbara δημοσίευσαν στα καταλανικά τη βιβλιοφιλική έκδοση “Empuries, inici d'un return” (Εμπούριας, αρχή ενός νόστου), ένα θαλασσινό, ιστορικό και λογοτεχνικό ταξίδι που ξεκινά από την Εμπούριας (την ελληνική αποικία που ίδρυσαν οι Φωκαείς στις ακτές της Καταλωνίας λίγο μετά το 600 π.Χ.) και φθάνει στην γη της Φώκαιας. O Solà μετέδωσε στον συνοδοιπόρο του την αγάπη και τον θαυμασμό του για την Ελλάδα και τον κόσμο της και ο καλλιτέχνης, με περισσή δεξιοτεχνία και ευαισθησία, απεικονίζει την ελληνική γη και τους αρχαιολογικούς της χώρους. - (από το cultureguide.gr)

Εικόνες και φωτογραφίες: i1.trekearth.com, www.tristanbarbara.com,

liberopoulos.gr, www.disordered.org, www.ub.es, www.vuw.ac.nz