____________ ____________ ταξιδεύοντας: Δεκεμβρίου 2009

ταξιδεύοντας

Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2009

91 ~ Ρόντρικ Μπήτον: Ακολουθώντας τα βήματα του Σεφέρη


Roderick Beaton


«Άκουσα για πρώτη φορά τη μουσική εκτέλεση του ποιήματος του Σεφέρη "'Αρνηση" να παίζεται σε τζουκ μποξ σ' ένα καφενείο της Μυκόνου το 1965.



Είχα μόλις επιστρέψει από τη Δήλο, και αν είχα ταξιδέψει λίγες ημέρες αργότερα, θα κατάφερνα να βρεθώ ανάμεσα στην "πανσπερμία" των τουριστών που στοιβάχτηκαν στο ίδιο πλοίο με το οποίο ο Σεφέρης και η σύζυγος του Μαρώ έκαναν το ίδιο ταξίδι, στην ίδια ταραγμένη θάλασσα, εκείνον τον Σεπτέμβριο.

Καλά καλά δεν ήμουν ακόμη φοιτητής και αγόρασα τα Ποιήματα (Collected Poems) όταν εκδόθηκαν σε δίγλωσση έκδοση το 1969 στη Βρετανία, μεταφρασμένα από τον Έντμουντ Κήλυ και τον Φίλιπ Σέραρντ. Έκτοτε, έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει τον Σεφέρη, έχω γράψει γι' αυτόν και έχω δώσει διαλέξεις, τον έχω κάποιες φορές μεταφράσει και τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια τον διδάσκω σε φοιτητές στη Βρετανία.

Μια από τις μεγαλύτερες χαρές της συγγραφής της βιογραφίας του Σεφέρη ήταν ότι προσπάθησα, όσο τουλάχιστον ήταν δυνατόν, να ακολουθήσω τα βήματα του πολυταξιδεμένου αυτού ξενιτεμένου. [...] Δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι ακολούθησα τον Σεφέρη σε όλα τα μέρη όπου πήγε. Ορισμένες περιοχές της Μέσης Ανατολής, οι οποίες παίζουν κάποιο μικρό ρόλο στην προσωπική του ιστορία, ήταν δύσβατες τα χρόνια που δούλευα τη βιογραφία: ιδιαίτερα η Βαγδάτη και η χαμένη τοποθεσία της Σελεύκειας επί του Τίγρεως.

Πολύ μεγαλύτερη σημασία στη ζωή του Σεφέρη είχαν ορισμένα μέρη και αρχαιολογικοί χώροι της Βορείου Κύπρου, συμπεριλαμβανομένης της Σαλαμίνας και της Έγκωμης, θέμα η καθεμιά τους και ενός σημαντικού ποιήματος.
Ως Βρετανός τουρίστας, θα είχα δικαίωμα να διασχίσω την Πράσινη Διαχωριστική Γραμμή, η οποία έχει διαμοιράσει από το 1974 το νησί ανάμεσα στην αυτοονομαζόμενη "Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου" και την Κυπριακή Δημοκρατία.

Στην Κύπρο ωστόσο δεν αισθάνομαι τουρίστας και δεν νιώθω ότι μπορώ να πάω εκεί που οι Έλληνες και οι Ελληνοκύπριοι φίλοι και συνάδελφοι μου δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε οι ίδιοι.»
Ρόντρικ Μπήτον
Ιούλιος-Δεκέμβριος 2002
,
από το εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου του
"Γιώργος Σεφέρης - Περιμένοντας τον 'Αγγελο"



Ο Ρόντρικ Μπήτον είναι πεζογράφος και καθηγητής Νέων Ελληνικών στο Kings College του Λονδίνου - κάτοχος της έδρας "Κοραής" για την Νεοελληνική και Βυζαντινή Ιστορία, Γλώσσα και Λογοτεχνία. [....] H πιο πρόσφατη επίσκεψή του πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2004 με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου του για τον Σεφέρη στο Μουσείο Μπενάκη.


29/4/2004 - Ο Roderick Βeaton στο Μουσείο Μπενάκη

"Για μας, λοιπόν, που βρισκόμαστε στην αυγή ενός καινούργιου αιώνα, ο Σεφέρης - μαζί με τον Προυστ, τον Τζόυς, τον Έλιοτ, τον Τόμας Μαν, τον Μοντάλε, τον Πεσσόα κ.ά. - EINAI η εποχή πριν την εποχή μας, - αιώνας πριν τον αιώνα μας. "
Ρόντρικ Μπήτον
(ΤΑ ΝΕΑ, 22/11/2003)


= = = = =

Το βιογραφικό σημείωμα είναι από το βιβλίο "Τα παιδιά της Αριάδνης" (εκδ. Καστανιώτη, 1999):

Ο Ρόντρικ Μπήτον γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Εδιμβούργο. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Καίμπριτζ. Μετά την αποφοίτησή του ταξίδεψε για τρία χρόνια και σπούδασε στην Ελλάδα, πριν επιστρέψει στην Αγγλία και γίνει καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Έχει γράψει αρκετά βιβλία για την σύγχρονη και μεσαιωνική ελληνική λογοτεχνία. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί το έργο του "Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (εκδ. Νεφέλη, 1996). Τα "Παιδιά της Αριάδνης" είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.

Εκείνη τη νύχτα η λάμπα έκαιγε ως την αυγή στη σουίτα του Άγγλου στο Εξέλσιορ. Ο Λάιονελ Ρόμπερτσον συλλογιζόταν και πάλι πως είχε ένα γιο στην άλλη άκρη της Ευρώπης. Ήταν πια καιρός να ξαναγράψει στο παιδί. Και, μα το Θεό, είχε πάρα πολλά να του πει.

Κι όταν ξεκίνησε να γράφει, οι λέξεις που ξανάδιναν ζωή στις θριαμβευτικές ανακαλύψεις των τελευταίων εβδομάδων έβγαλαν φτερά' καθώς ξεχύνονταν και γέμιζαν το άδειο χαρτί, ο Λάιονελ ένιωθε σιγά σιγά να εξαγνίζεται από την αφροσύνη και την ντροπή εκείνης της νύχτας. Η αυγή τον βρήκε να κοιτάζει χωρίς να βλέπει πέρ' από την άγρια ακτογραμμή που εκτείνεται ανατολικά του Κάστρου, ενώ μια νέα, απρόσμενα ανακουφιστική απόφαση διαμορφωνόταν μέσα του.

Ο Λάιονελ είχε μάθει να κάνει υπομονή όσο ήταν στην Κρήτη. Ο Ντάνιελ θα ήταν ακόμα στον πρώτο του χρόνο στην Οξφόρδη. Χωρίς να κάτσει να σκεφτεί πως ελάχιστα γνώριζε για τον ίδιο του το γιο, άρχισε να κάνει τα δικά του σχέδια για το μέλλον του Ντάνιελ.

- από το κεφάλαιο ΕΥΡΩΠΗ - μετάφραση: Aγορίτσα Μπακοδήμου -




= = = = =

Νίκος Δαββέτας, Τα Νέα 13/04/2004:

Το βιβλίο "Γιώργος Σεφέρης. Περιμένοντας τον άγγελο", που είναι αποτέλεσμα δεκαετούς έρευνας και μελέτης, κυκλοφόρησε στην Αγγλία τον Αύγουστο του 2003 και είναι η πρώτη πλήρης βιογραφία του έλληνα νομπελίστα ποιητή. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο "Ωκεανίδα" σε μετάφραση Μίκας Προβατά.

Βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή την παράλληλη «ανάγνωση» της ζωής ενός ανθρώπου και της ιστορίας ενός λαού, πολύ περισσότερο μάλιστα καθώς η ιστορία της ζωής του ΓΣ είναι η ιστορία «μιας διχασμένης προσωπικότητας». Αν δεχθούμε ότι η ιστορία της Ελλάδας στον 20ό αι. (τουλάχιστον ως τον θάνατο του ΓΣ) χαρακτηρίζεται από διαρκείς «Διχασμούς», τότε αυτή η παραλληλία του ατομικού και του πολιτικοϊστορικού βίου μοιάζει γοητευτική. Ο Μπήτον παρακολουθεί τις δύο «βιογραφίες», ωστόσο δεν τις «πιέζει» να χωρέσουν σε κάποιο σχήμα - Γιώργης Γιατρομανωλάκης, το Βήμα 22/2/2004

Αφού δεν μπορείτε να γράψετε ούτε μια βιογραφία του "μεγάλου" σας ποιητή, φαίνεται να σκέφτηκε ο Ρόντριγκ Μπίτον, τότε πρέπει να κινηθούν οι φιλελληνικές δυνάμεις. Πράγματι, η βιογραφία του Σεφέρη ηχεί σαν επίπληξη και σαν φιλοφροσύνη απέναντι στις ντόπιες φιλολογικές ικανότητες. Αλλά η φιλοφροσύνη υπερτερεί αν αναλογιστούμε ότι αυτό το ογκώδες βιβλίο δεν αφορά μόνο την περίπτωση του ανθρώπου, αλλά και την ιστορία της χώρας κατά τα τρία τέταρτα του εικοστού αιώνα... Το διακεκριμένο αίσθημα του Μπίτον, αυτό που τελικά κερδίζει το στοίχημα μιας τόσο επίπονης εργασίας και υπερασπίζεται επάξια τόσο τον άνθρωπο Σεφέρη όσο και τη χώρα στην οποία έχει αφιερώσει πολύ από τον εαυτό του (άλλωστε είναι καθηγητής της νέας ελληνικής και της βυζαντινής φιλολογίας), είναι ότι κατέγραψε τα εξωτερικά πεπραγμένα της χώρας και τα εσωτερικά πεπραγμένα του ποιητή σαν να είναι αδελφές καταστάσεις - Κωστής Παπαγιώργης, Ο κόσμος του Επενδυτή 10.1.2004

Ο Μπήτον κατορθώνει να αναπλάσει με τρόπο ικανοποιητικό τον περίγυρο του ποιητή, την εμπλοκή του στον δημόσιο βίο, καθώς και τις επιπτώσεις αυτής της εμπλοκής στον αγώνα του για να εκφραστεί ποιητικά. Το μεγαλύτερο όμως προτέρημα της βιογραφίας είναι η συγκίνηση που σου μεταδίδει για την προσπάθεια μια ολόκληρης γενιάς λογοτεχνών να ανακαλύψει τον ίδιο της τον τόπο, κάτω από το αγγελικό και μαύρο φως των πιο δίσεκτων χρόνων. Όσοι στα νιάτα τους ξενύχτησαν στα σκαλιά του Πόρου διαβάζοντας την "Κίχλη", σίγουρα θα ανακαλύψουν στο έργο του Μπήτον κάτι από τη χαμένη τους αθωότητα.



Φωτογραφίες: okeanida.gr, tovima.dolnet.gr,
ocf.berkeley.edu, forthnet.gr,cyprusnet.gr
Εξώφυλλα βιβλίων: amazon.com, in.gr