32 ~ Μισέλ Βόλκοβιτς: Aγάπησα μια διαφορετική Ελλάδα

Michel Volkovitch (1947)

από τον έρωτα στην τρυφερότητα

«Γνώριζα την Ελλάδα μέσω των γνωστών στερεοτύπων - αρχαία, θάλασσα και γαλάζιος ουρανός... Το 1978, ουσιαστικά κατά τύχη και χωρίς να έχω κάνει σπουδές αρχαίων ελληνικών, άρχισα να μαθαίνω ελληνικά. Εκείνο που αγάπησα αμέσως ήταν μια διαφορετική Ελλάδα, μια χώρα που είχε και χειμώνες, γωνίες άσχημες ή θλιβερές, αλλά κι ένα παρελθόν συχνά τραγικό, με μυστικά και μια δική της κρυφή όψη. Στην αρχή την ερωτεύτηκα υπερβολικά, την εξιδανίκευσα. Έπειτα ηρέμησα κάπως, κι έγινα πιο επιρρεπής στα μειονεκτήματα, η τρυφερότητα όμως έμεινε. Όπως βλέπετε μιλάω γι αυτήν σαν να πρόκειται για άνθρωπο! Η αγαπημένη μου πόλη, άλλωστε, η Θεσσαλονίκη, είναι για μένα ένα ζωντανό πλάσμα.» - Περιοδικό "Φράση" τ.6, Ιούνιος 2003


Γιάννης Σταύρου - Κυριακάτικος περίπατος, Θεσσαλονίκη

Ο Μισέλ Βόλκοβιτς ζει στο γνωστό προάστιο Σέβρ του Παρισιού, εκεί όπου πριν 86 χρόνια υπογράφηκε η περίφημη βραχύβια συνθήκη. Διδάσκει Αγγλικά σε λύκειο και είναι μεταφραστής Ελληνικών και συγγραφέας.

«Μεταφράζει και γράφει όπως θα έστελνε μια επιστολή», λέει η Ελένη Καρρά που του πήρε την συνέντευξη για την "Φράση". Και αυτό αποτελεί μια εύστοχη περιγραφή της μεταφραστικής, πρωτίστως, και της συγγραφικής, δευτερευόντως, δραστηριότητάς του. 'Εχει μεταφράσει στα Γαλλικά πολλούς και σημαντικούς έλληνες ποιητές και πεζογράφους, ελληνικό θέατρο και τραγούδι. Από τον Σεφέρη και τον Ελύτη μέχρι τα ρεμπέτικα του Βαμβακάρη, του Παπαϊωάννου και του Τσιτσάνη.

"1981. Ο Τομ, αμερικανός φίλος μου, είναι ερωτευμένος με την Ελλάδα. Λατρεύει όσο κι εγώ τους ποιητές της, τη λαϊκή μουσική της, τα ρεμπέτικα τραγούδια της. Ζει ψηλά στην Θεσσαλονίκη και από το μπαλκόνι του βλέπουμε όλη την πόλη να κατηφορίζει στην θάλασσα. Είναι εκεί, κάτω, που πριν σαράντα χρόνια ο νεαρός Τσιτσάνης έπαιζε και τραγουδούσε τα τραγούδια του" γράφει σε ένα άρθρο του που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2004 στο περιοδικό Le nouveau recueil (τ.71)"

Και είναι βέβαιον πως όταν ο Βασίλης Τσιτσάνης έγραφε, εν έτει 1948, έναν γαλλικό στίχο - το Σερσέ λα φαμ στο ομώνυμο τραγούδι του, δεν φανταζόταν ότι μετά από χρόνια, κάποιος νέος άνδρας που ρέμβαζε στο θεσσαλονικιώτικο μπαλκόνι θα μετέφραζε όλους τους στίχους του στα γαλλικά:

Quand le mal d'amour nous tombe dessus comme une tornade
quand on ne bosse plus qu'on ne rentre plus et qu'on se balade
quand on choisit la vie de voyou la rigolade
et que tous les jours pour nous la faim est au programme
cherchez la femme
cherchez la femme.

= = = =

Το 2000 κυκλοφορεί στην Γαλλία, από τον εκδοτικό οίκο Poésie/Gallimard, η ανθολογία του με 40 σύχρονους έλληνες ποιητές. Για το βιβλίο του αυτό λέει στην Ελένη Καρρά: Οι οκτώ εξ αυτών δεν είχαν ποτέ μεταφραστεί στα γαλλικά, αλλά και οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους είχαν μεταφραστεί με τρόπο υπερβολικά "ελιτίστικο".

Στην τελική επιλογή, βέβαια, αναγκάστηκα να αφαιρέσω ορισμένους εξαιρετικούς ποιητές, επειδή είχα περιθώρια να φιλοξενήσω μόνον 40. Φυσικά μια ανθολογία δεν μπορεί ποτέ να ικανοποιήσει επαρκώς τους πάντες, αλλά σε γενικές γραμμές η επιλογή μου έτυχε συμπαθητικής υποδοχής. Περίμενα θύελλες αντιδράσεων, αλλά διαψεύσθηκα. Κανείς δεν με χαστούκισε! Ούτε και ο ελληνικός Τύπος με έβρισε! Αχ, πάει κι η Ελλάδα, χάλασε...

Ελένη Καρρά: Tι πιστεύετε για την σύγχρονη ελληνική πεζογραφία και ποίηση;

Μισέλ Βόλκοβιτς: Η ποίηση, ιδιαίτερα με την ποιότητα και την ποικιλία της, κυριολεκτικά με μαγεύει. Αλλά και η πεζογραφία είναι πολύ καλή σήμερα, βλέπω να εκδίδονται κάθε χρόνο τουλάχιστο πέντε έξι πολύ καλά μυθιστορήματα. Πολλά εξ αυτών επίσης είναι γραμμένα από γυναίκες, κάτι που χαροποιεί ιδιαίτερα τον παθιασμένο φεμινιστή που έχω μέσα μου.

Ε.Κ.: Θέλετε να εκδοθούν τα έργα σας στην Ελλάδα;

M.B.: Ένα απόσπασμα από τις "Μοναχικές Μεταφορές" έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό "Η Λέξη". Εκείνο που εύχομαι, όμως, δεν είναι να μεταφραστούν τα δικά μου έργα, αλλά να υπάρξουν συγγραφείς που θα εμπνευσθούν από το θέμα των βιβλίων μου, γιατί επαίρομαι ότι έχω γράψει χρήσιμα κείμενα. Θα ήθελα ένας έλληνας συγγραφέας να περιδιαβεί στα αθηναϊκά προάστια και να καταθέσει την περιηγητική του αφήγηση στην οποία και θα αναδείξει την κρυμμένη ομορφιά και γοητεία των περιοχών που ο κόσμος γενικά περιφρονεί. Πιστεύω ότι είναι ζωτικής σημασίας να αναζητήσουμε την ομορφιά που κρύβεται γύρω μας. Θα ήθελα ένας άλλος συγγραφέας να γράψει ένα αντίστοιχο του Verbier (Ρηματολογίου), δηλαδή μια συλλογή από αποσπάσματα λογοτεχνικών κειμένων που θα τα έχει ταξινομήσει και σχολιάσει, με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη για να τον βοηθήσει να γράφει αλλά και να διαβάζει πιο σωστά.

= = = =

Michel Volkovitch:LE POÈTE DE L'ANNÉE

Aslànoglou ou la solitude.

Les 150 poèmes qu'Aslànoglou nous a laissés, presque tous très brefs, forment une seule et longue élégie sur les amours perdues ; l'être aimé, ce fantôme à qui le poète perpétuellement s'adresse, n'est plus là, et sans doute plus de ce monde ; l'amour n'existe qu'au passé, le bonheur fut un bref âge d'or, le présent n'est que douleur, le futur ne sera que néant.

DÉSERT
Il a beaucoup neigé
ce soir sur la ville
Amours et cristaux
volent dans la nuit
Où poser ma tête
pour contempler le silence des arbres
pour aimer
Où poser ma tête

Nìkos-Alèxis Aslànoglou

= = = =


Link: Michel Volkovitch (personal site)

Πίνακες: www.yannisstavrou.gr και sevres-pratique.com
Φωτογραφίες: littera05.free.fr και genesis.ee.auth.gr
Εξώφυλλα βιβλίων, στίχοι: www.lacentral.com και
από το προσωπικό site του Michel Volkovitch
Συνέντευξη: Περιοδικό "Φράση" τ.6, Ιούνιος 2003