6 ~ Στο Άγιο Όρος με τον Συμεών Ντε Λα Χάρα
Miguel Angel de la Jara Higginson (1950)
Aπό το Περού στο Άγιο όρος
Είναι ένας άνδρας 52 ετών, με μακριά γενειάδα και γκρίζα μαλλιά, ανοιχτόχρωμα μάτια και μακριά χέρια που κινούνται, καθώς μιλάει, με την ίδια κομψότητα με την οποία φορά το εντυπωσιακό του ράσο, ενώ στο πέρασμά του συγκεντρώνει τα βλέμματα όλων. Είναι προσηνής, ευγενικός και μιλά αργά, σαν να αγωνίζεται ενάντια στο θόρυβο που προκαλούν τόσες φωνές, τόσος κόσμος, τόση κυκλοφορία, σε αντίθεση με τη σιωπή και την ηρεμία της σκήτης του που βρίσκεται σε μια πλαγιά κοντά στη Μονή Σταυρονικήτα. - Μάριο Βάργκας Γιόσα
Ορώ το κάλλος καθώς ανατέλλει δίχως κάλυμμα
Ρόδινο νέφος
απλωμένο αστέρι
πύρινο παιδί
περίσσια απαστράφτει
έκθαμβος πονώ σφόδρα
18-8-94
Πρωί στο Κελλί
***
Αφηρημένος
επί κυμάτων πέραν
ξενιτεύεται
18-8-94
Μεσημέρι στο Κελλί
***
Άλλος ουρανός
μοναχή σκεπάζεται
χωρίς αγάπη
μ’ αστέρια και φεγγάρι
επί κλίνης θηλυκή
14 προς 15-1-96
Μεσάνυχτα στο Κελλί
***
Κάποτε κόρη
και κούρος ακόρεστος
εκοιμήθηκαν
23-2-97
Eσπέρα στο Κελλί
***
Ήσυχα στο κελλί κάτω έπεσαν τα γιασεμιά
Σαρανταεπτά
άνθη αγαπημένα
έτη έντονα
21-7-97
Νύχτα στο Κελλί
***
Το «Με ιμάτιο μέλαν» είναι το δεύτερο ποιητικό βιβλίο σας. Πώς αισθάνεστε την ελληνική τόσο καλά, παρόλο που δεν είναι η μητρική σας γλώσσα;
Είμαι «αισθαντητής», αισθάνομαι τα πάντα: τις γλώσσες, τη δημιουργία, τα εσωτερικεύω όλα. Καθετί αντηχεί μέσα μου. Είναι απαραίτητο η εσωτερική αντήχηση να προηγηθεί της έκφρασης.
Η ποίηση πώς «αντήχησε» στη ζωή σας;
Οι ποιητές γεννιούνται, δεν γίνονται, όμως ασκούνται ως αθλητές του λόγου. Γράφω εξ' απαλών ονύχων, αλλά εντατικά και καθημερινά στιχουργώ από το '87. Είναι ένα είδος προσευχής. Αλλά όχι μόνο το γράψιμο. Και η ζωγραφική και η σχέση μου με τους ανθρώπους και τα πράγματα. Διαρκώς ψάχνω και ζητώ αυτή τη χαρά, τη χαρά της κοινωνίας. Η ποίηση είναι «αεί σχοινοβατείν», μια διαρκής πορεία, απαιτεί εγρήγορση και πάθος πολύ.
BREEZE
Under the willow
light in the shadow you come
in suchprofusion
when shall I see you again?
You smell leave and don’t reply
20-6-97
Afternoon in the Hermitage
Πού μπορεί να φτάσει κανείς ταξιδεύοντας;
Μέχρι την ομορφότερη χώρα που είναι μέσα μας. Ταξιδεύω μακριά και όντας μέσα στο κελί. Το ταξίδι δεν έχει να κάνει τόσο με τη μετακίνηση όσο με την αγαπώσα καρδιά. Βέβαια, το καλύτερο ταξίδι γίνεται με ιπτάμενο χαλί. Πάντα μπρος! Τα πάντα είναι μπροστά μας, ακόμα και το παρελθόν, αρκεί να είμαστε διαθέσιμοι.
Άστρο στη στέρνα
λούεται ανέγγιχτο
μπορώ να έρθω
17-10-94
Νύχτα στο Κελλί
* * *
Εύθραυστη φίλη
μόνη περιπλανιέται
ερωτευμένη
*
Πόνος παρ’εμοί
πόθος ο ασφόδελος
όμως φως και πώς
Του Ευαγγελισμού 1997
Εσπέρα στο Κελλί
* * *
Κόρη κάθυγρη
βλέμμα αστραπόβολο
καταδύεται
27-3-97
Εσπέρα στο Κελλί
* * *
Και επιμένετε να χρησιμοποιείτε το πολυτονικό.
Αυτοί που επέβαλαν το μονοτονικό σύστημα, που είναι τελείως χρηστικό και πραγματιστικό, δεν καταλαβαίνουν ότι η γλώσσα έχει έναν πραγματιστικό χαρακτήρα. Εκτός του ότι δυσκολεύουν στην ανάγνωση, απογυμνώνουν το λόγο από τα στολίδια του.
Τα στολίδια εμποδίζουν την απλότητα;
Το στολίδι έχει πάντα, ως περιττό, έναν παραμυθητικό χαρακτήρα πολύ αναγκαίο για τον άνθρωπο, που από τη φύση του είναι ατελής, του λείπει η παραμυθία για την οποία πλάστηκε.
update 9 Μαρτίου 2007: μετά το σχόλιο της abttha συμπληρώνω και την μεταφραστική δουλειά του Συμεών, στο βιβλίο "Η τέχνη του γραψίματος" απ' όπου και το απόσπασμα:
"ενώ η γλώσσα μπορεί να 'ναι όμορφη
και η σκέψη σωστή
οι έννοιες οι ίδιες
ν' αποδεικνύονται ασήμαντες"
update 14 Σεπτεμβρίου 2007: Mία συνέντευξη του Συμεών Ντε Λα Χάρα από το site phys.uoa.gr
- Καθολικός.
= Και πώς ήλθατε εδώ; Είναι ενδιαφέρον.
- Από νεαρός, όταν ήμουν περίπου 16 χρονών, κατάλαβα ότι υπήρχε κάτι άλλο.
= Οι γονείς σας ήσαν Χριστιανοί; Ήσαν άνθρωποι της Εκκλησίας;
- Η οικογένειά μου... Η μητέρα μου είναι μια θαυμάσια γυναίκα με πνευματικότητα και βάθος πολύ. Ό πατέρας μου είναι άνθρωπος με λεβεντιά και με μεγάλη καρδιά. Είναι μια αρχοντική, μποέμικη οικογένεια του Περού. Ξέρετε ποιοι είναι μποέμ; Όσοι γλεντούν τη ζωή τους. Οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι. Ο πατέρας ανήκει σε αυτούς. Αγαπούσε την οικογένεια του πολύ και ιδιαίτερα εμένα. Οι γονείς μου, λοιπόν, πήγαιναν στην Εκκλησία, αλλά τίποτε πάρα πέρα. Εγώ φοιτούσα σε ένα καθολικό γυμνάσιο, όπου οι καθηγητές ήσαν κληρικοί όμως ήταν αδύνατο να δεχτώ το Χριστιανισμό όπως μου τον παρουσίαζαν. Πίστευα πώς, ασφαλώς, θα υπήρχε κάτι άλλο. Από μικρός είχα διαβάσει βιβλία πολλά και είχα ασχοληθεί, με τις ανατολικές θρησκείες. όμως, όλα αυτά μίλαγαν πιο πολύ για μια ηθική για την υποχρέωση δηλαδή του ανθρώπου να ζει ηθικά και καλά πάνω στη γη, ενώ δεν έλεγαν τίποτε για την ανάγκη της μυστικής εν Χριστώ ζωής. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει ενταχθεί τόσο πολύ μέσα στα πλαίσια του κόσμου, πού γίνεται κοσμική αξία. Μια κοσμική αξία πού προσωπικά ήταν αδύνατο να την δεχτώ γιατί πάντα ζητούσα αυτή την υπέρβαση της αμεσότητας. Ήταν τότε πού ήμουν πολύ επηρεασμένος από τον Αμπώ πού για μένα είναι από τους μεγαλύτερους σουρεαλιστές της εποχής μας. Άφησα τις σπουδές και εγκατέλειψα το Περού. Δεν ενδιαφερόμουνα ποτέ να πάρω ένα πτυχίο. Έψαχνα. Πήγα στην Ευρώπη, στο Παρίσι και το Λονδίνο αναζητώντας το κάτι άλλο. Λες και βρισκόμουν σε ένα λαβύρινθο από τον όποιο ζητούσα να βγω. Στο Παρίσι γνώρισα κάποιον πού κι αυτός πρώτα, ήταν καθολικός και αργότερα έγινε ορθόδοξος μοναχός. Μετά ήλθα στην Ελλάδα και βρήκα τον παπα-Γιώργη πού μ΄ έκανε ορθόδοξο.
= Ο μοναχός, τι λέτε, πρέπει να υπακούει σε καθετί πού θα του πει ό ηγούμενος, ακόμα κι όταν αυτό δεν εδράζεται στην αλήθεια;
- Υπακοή μόνο εν Αγίω Πνεύματι. Οι Πατέρες το καθορίζουν σαφώς. Όταν ο Γέροντας ακολουθεί γραμμή αιρετική και ανήθικη, τότε δεν είσαι υποχρεωμένος να υπακούσεις. Όταν όμως ή συμπεριφορά του συμβαδίζει με την Αλήθεια πού είναι ό Χριστός και με το πνεύμα των Πατέρων της Εκκλησίας, τότε οφείλεις υπακοή.
= Τι σημαίνει το ότι θα διαφωνήσει κανείς με τη γνώμη του Γέροντα;
- Αν εξαιρέσουμε τις περιπτώσεις πού πιο πάνω αναφέραμε, διαφωνία με τη γνώμη του Γέροντα, σημαίνει ότι παύεις να στηρίζεσαι στον άλλον και κλείνεσαι στον εαυτό σου. Αυτό δείχνει υπερηφάνεια. Αλλά οι μοναχοί είναι σαν τα παιδιά. Κάποιος φίλος μου είδε δυο μοναχούς στη Θεσσαλονίκη να ρωτάει ο ένας , τον άλλον Καλά πώς και δεν πέφτει το ταβάνι του δωματίου αφού κρέμεται στον αέρα; Κι ο άλλος απάντησε Α, δεν ξέρω, θα ρωτήσω το γέροντα μου. Ό Αγιορείτης για όλα θα ρωτήσει το γέροντα. Είναι σαν το παιδί Οι μοναχοί στο Άγιο Όρος βιώνουν μια συνεχή απαλλαγή από το φρόνημα το σαρκικό. Είναι αυτό πού στη γλώσσα της ψυχαναλυτικής ονομάζουμε «συμβολικό ευνουχισμό». Όταν από τη ζωή του μονάχου λείπει ή ερωτική συνάντηση με τον Νυμφίο, τότε ο «συμβολικός ευνουχισμός» αποδεικνύεται κόλαση. Κατάσταση ανυπόφορη που κάνει το μοναχό ψυχρό σαν γερμανική μηχανή. Μονό οι νεκροί και οι ευνούχοι μπορούν να ζουν όντως ερωτικά. Και τέτοιοι είναι και οι μοναχοί. Οι μοναχοί ζουν εν Χριστώ και γι΄ αυτό ερωτεύονται τα πάντα που τα προσφέρουν με τρόπο ερωτικό μπροστά στο θρόνο , του Θεού Κάθε χριστιανός είναι καλεσμένος να εκτελεί μέσα του καθημερινά και διηνεκώς τη θεία αναφορά, τη Θεία Λειτουργία, λέγοντας διηνεκώς μυστικά και μ΄ όλη την ύπαρξη του το «Τα Σα εκ των Σων, Σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα». Σήμερα γίνεται ένα αδιάκοπο γκρέμισμα και είναι προνόμιο να ζούμε σ΄ ένα πολιτισμό πού χάνεται, πού καταστρέφεται, πού είναι ερείπιο.
= Γιατί προνόμιο;
- Προνόμιο γιατί ο πολιτισμός αυτός είναι ψεύτικος. Φτιάχτηκε απ΄ τον άνθρωπο πού θέλησε δίχως Θεό να γίνει Θεός. Τώρα αυτός ο πολιτισμός γκρεμίζεται Πέφτει το ψεύτικο και ο άνθρωπος αναγκαστικά συνειδητοποιεί το αδιέξοδο πού δημιουργήθηκε γύρω του απ΄ τον πολιτισμό. Και δεν υπάρχει αμφιβολία, πως ο άνθρωπος θα αναγκασθεί να ψάξει και να βρει τη μοναδική αυθεντική αξία πού είναι το πρόσωπο του Θεού. Είναι ή αύρα πού θα θεραπεύσει την ψυχή του βασανισμένου και πονεμένου σημερινού ανθρώπου. Από αυτή την άποψη, ζούμε σε προνομιακή εποχή.
= Και ο Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός;
- Ο Αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός ήταν ένας θαυμάσιος πολιτισμός πού δεν έχει καμιά σχέση με το Δυτικό Πολιτισμό. Οι διανοούμενοι λένε ότι ο Δυτικός Πολιτισμός εμπνέεται και βασίζεται στον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό. Αυτό δεν είναι αλήθεια γιατί ή Αναγέννηση της οποίας και ο σημερινός πολιτισμός αποτελεί εξέλιξη, ήταν μια παρερμηνεία του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού. Οι Αρχαίοι Έλληνες δεν ήσαν ορθολογιστές. Αρκεί να διαβάσει κανείς την Ιλιάδα ή τον Πίνδαρο και θα δει ότι οι Έλληνες δεν έκαναν κανένα βήμα χωρίς αναφορά στους θεούς. Συνέχεια οι θεοί ήσαν παρόντες στην καθημερινή τους ζωή. Και υπήρχε στους Αρχαίους Έλληνες μια αναμονή του Αληθινού Θεού. Οι ουμανιστές της Δύσης είναι ορθολογιστές και πιστεύουν σε αφηρημένες ιδέες. Αντίθετα οι Έλληνες πίστευαν σε συγκεκριμένες μορφές ιδεών.
Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος είχε πει «Μοναχός εστιών ο έξωθεν του κόσμου καθήμενος και αεί δεόμενος του Θεού τύχεις των μελλόντων αγαθών». Αυτό τι σημαίνει; Γιατί θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι ο μοναχός είναι απόκοσμος και ατομιστής.
Απόκοσμος είναι ο μοναχός. Δεν συμμετέχει στα του κόσμου και σα αυτό διαφέρει από τους δυτικούς μοναχούς και κληρικούς πού βρίσκονται μέσα στον κόσμο και ασκούν κοινωνικά επαγγέλματα. Ό ορθόδοξος μοναχός είναι εκτός κόσμου και σκάνδαλο για τον κόσμο γιατί ο Χριστός είναι μια μπόμπα για το ανατίναγμα του κόσμου. Να ανατιναχθεί ο κόσμος, ώστε να πάψει να είναι κόσμος και να γίνει Εκκλησία. Άλλα, δυστυχώς, υπάρχουν και στην Ορθόδοξη Εκκλησία μερικοί κληρικοί οι όποιοι έχουν αλλοτριωθεί από το δυτικό φρόνημα και προσπαθούν και αυτοί, όπως ακριβώς συμβαίνει με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, να εντάξουν την Εκκλησία στα καλούπια του κόσμου. Αυτό είναι το μεγαλύτερο αμάρτημα για ένα χριστιανό. Είναι φοβερό, να βάζεις το Χριστό στα καλούπια του κόσμου. Αυτό σημαίνει, πλήρη εκκοσμίκευση της Εκκλησίας. Ό κόσμος για μας είναι τα πάθη. Ή Εκκλησία βρίσκεται μέσα στον κόσμο, αλλά δεν υποτάσσεται στον κόσμο.
= Αν δείτε στο μοναστήρι κάποιο μοναχό να αμαρτάνει στο κελί του, πώς θ΄ αντιδράσετε;
- Πάντοτε σκέφτομαι αυτό πού αναφέρει το Γεροντικό. Κάποτε σ΄ ένα μοναστήρι μερικοί μοναχοί πήγαν στον ηγούμενο λέγοντας του ότι ο τάδε μοναχός έχει στο κελί του μία γυναίκα. Ό ηγούμενος τους είπε να πάνε μαζί του να δουν. Μπήκανε στο δωμάτιο και το μόνο πού υπήρχε εκεί ήταν ένα βαρέλι. Κατάλαβε ο Γέροντας πώς ή γυναίκα είχε κρυφτεί στο βαρέλι και θέλησε να την κρύψει. Πήγε και κάθισε πάνω σ΄ αυτό, ενώ συγχρόνως μίλησε αυστηρά στους μοναχούς για το λάθος τους και τους επέβαλε να ζητήσουν συγγνώμη. Ξέρετε, το Άγιο Όρος δεν είναι τόπος αγιότητας, αλλά μετάνοιας. Είναι κοινωνία αγωνιζομένων και όχι τελείων ανθρώπων. Η συνουσία των κοσμικών, ή σαρκική συνουσία είναι μια εμπειρία θανάτου. Ό άνθρωπος πεθαίνει για μια στιγμή. Ο μοναχός, πού δεν έχει μια άμεση ερωτική σχέση, όλη την ερωτική δύναμη του την προσανατολίζει πνευματικά, ώστε συνεχώς πεθαίνει. Και επειδή ακριβώς συνεχώς πεθαίνει, βρίσκεται σε μια συνεχή και διαρκή συνουσία. Πεθαίνει κατά σάρκα και γι΄ αυτό ζει αυτή την ερωτική συνουσία. Ένας μοναχός πού συνεχώς μετανοεί, δεν κάνει τίποτε άλλο παρά ένα συνεχή ερωτά. Σκοπός της ζωής μας θα πρέπει να είναι ή συνουσία. Η ένωση με το Θεό. Έτσι γίνεται πνεύμα, αδρά, φως. Και έτσι αγκαλιάζει όλη την κτίση μέσα σε μια ερωτική σχέση.
= Δηλαδή π. Συμεών αν έδινε κανείς σε κάποιο άρθρο του ή βιβλίο τον τίτλο «Άθως Όρος Αγιον Τόπος συνουσίας» θα συμφωνούσατε;
- Όχι. Δεν κάνει γιατί τότε θα παίρναμε πολύ ψηλά τον αμανέ.
= Διάβασα σε κάποιο μοναστήρι και το εξής «Αγιον Όρος. Προθάλαμος του Παραδείσου». Τι θα είχατε να πείτε;
- Όχι, όχι. Αυτά δεν είναι σωστά. Μπορεί κανείς να πει «Άγιο Όρος - Υδατόστρωτος τάφος». Είναι ο τίτλος κάποιου ποιήματος μου. Τάφος είναι το Άγιο Όρος.
= Μερικοί λένε ότι το Άγιον Όρος το έχουν καταλάβει άνθρωποι θρησκευτικών οργανώσεων με σκοπό μια μέρα να καταλάβουν τα διάφορα εκκλησιαστικά πόστα. Τι λέτε;
- Οι άνθρωποι προβάλλουν τους φόβους τους. Φοβούνται πώς θα έλθουν άνθρωποι από άλλους πλανήτες για να κατακτήσουν τον κόσμο; Και γιατί; Μήπως επειδή ο άνθρωπος του πλανήτη μας έχει φθαρεί κι είναι όλος εγωισμό; Μήπως επειδή ο άνθρωπος αυτός θέλει να υποτάξει τα πάντα και να αντικειμενοποιήσει τα πάντα; Γιατί οι άνθρωποι άλλων πλανητών, αν υπάρχουν τέτοια οντά, γιατί να ΄χουν κακές διαθέσεις; Μπορεί να ΄ναι άγιοι. Μπορεί να μην έχουν τον εγωισμό πού έχουμε εμείς και Ίσως θελήσουν να μας κάνουν καλό και όχι κακό. Γιατί έχουμε γεμίσει το στερέωμα από τέρατα;
= Δηλαδή, μπορεί μια μέρα κι από το Άγιο Όρος να ξεπηδήσουν και τέτοιες περιπτώσεις; Δηλαδή άνθρωποι πού θα πάρουν τα πόστα τα εκκλησιαστικά;
- Δεν μπορεί να έλθει κανείς στο Άγιο Όρος με τέτοιες διαθέσεις γιατί δεν θα μπορέσει να μείνει ούτε 15 ημέρες. Τα παιδιά πού έχουν έλθει στο Άγιο Όρος είναι νέοι της εποχής μας πού αντιλαμβάνονται το αδιέξοδο του πολιτισμού. Καταλαβαίνουν πόσο ψεύτικη είναι ή κοινωνία μας και αναζητάνε κάτι αληθινό. Ήλθαν εδώ για να πεθάνουν. Πολλοί απ΄ αυτούς ήλθαν απ΄ τα μπουζούκια και τα νυχτερινά κέντρα. Όσοι προβάλλουν τέτοιους ισχυρισμούς είναι άνθρωποι με κακές διαθέσεις πού προβάλλουν τα πάθη τους και τους φόβους τους.
(από Κατερίνα Στρατηγοπούλου-Μ. στις 30.5.06)
2 comments
